THƠ BÙI MINH VŨ - GỌI RẪY THIÊNG LIÊNG NHƯ TÊN BUÔN, TÊN VỢ, TÊN CHỒNG

vhntquangngai, 06/01/2023 07:57:06 PM         

---

 

Vanvn-  CẬP NHẬT NGÀY: 3 THÁNG MỘT, 2023 LÚC 23:27

 

Tác phẩm đã xuất bản của Bùi Minh Vũ: Các tập thơ: Ngủ mơ trên cát (1996), Ngày về quê ngoại (2004), Tình một thuở (2006), Dòng sông mùa xuân (2009), Chim sơn ca (2010), Lão ngư Kỳ Tân (2014), Tôi hát về ngày không em (2017), Tình yêu muộn (2018), Chìa khóa mở vào thế giới (2018), Màu thổ cẩm (2019), Không ai già hơn tình yêu (2019), Nhớ và kể lại giấc mơ (2020), Biển và quê hương (2020), Nơi bắt đầu lời nguyền (2021),  Âm thanh yêu thương (2022);  các tiểu thuyết: Cõi hồng (2017), Người có lúc (2018), …A (2020), Nụ cười thiên nữ (2020), Nàng H’Ly (2022). Và một số công trình sưu tầm, nghiên cứu, biên soạn về văn hóa Tây Nguyên.

Ông được nhận các giải thưởng văn học: Giải khuyến khích của Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam năm 2019 cho tập thơ Màu thổ cẩm; Giải ba Giải thưởng văn học về Biên giới, hải đảo năm 2020 của Hội Nhà văn Việt Nam cho tập thơ Lão ngư Kỳ Tân; Giải nhì Báo Nông nghiệp Việt Nam và Tổng cục Lâm nghiệp tổ chức với bài thơ Cha dạy con; Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Chư Yang Sin lần thứ nhất do UBND tỉnh  Đắk Lắk tặng năm 2010: Giải B Văn học dân gian, cụm tác phẩm truyện cổ M’nông: Hai chị em Ji Băch và Ji Bay, Nàng Ji Dết L’Nghê và một số giải thưởng khác.

Nhà thơ Bùi Minh Vũ

Hội viên mới Hội Nhà văn Việt Nam 2022:

>> Cuộc phiêu lưu của Poly – Truyện ngắn của Hồng Cư

>> Thơ Nguyễn Phong Việt: Đời sợ lắm những ngày im tiếng gió

>> Một chuyến hoa xuân – Truyện ngắn Trác Diễm

>> Hai truyện ngắn thiếu nhi của Lê Đức Dương

 

Đất vàng

 

Rừng bảo vệ đất

Sông bảo vệ đất

Suối bảo vệ đất

 

Rẫy nương nuôi sống con người

Đất rừng nuôi sống con người

 

Ai làm rẫy phá rừng

Ai vào rừng phá rừng

Ai trồng rừng phá rừng

Ai chặt cây đầu nguồn

Ai chặt cây rừng thiêng

Ai chặt cây ven sông

Ai chặt cây ven suối

Ai chặt, ai?

 

Có nghe đất khóc

Có nghe cây khóc

Có thấy nước mắt tổ tiên

Như giọt mưa nhỏ xuống ròng ròng.

 

Trả nợ

 

Cây rừng đi đâu?

Dòng suối về đâu?

Con thú hoang ở đâu?

Em đã hỏi

Mặt trời trốn sau đồi

Bầy chim rừng ngậm mấy giọt trăng rơi

 

Ôi trang viết buồn biết bao nhiêu hả trời

Giá như rừng là mực

Ta chấm vào viết nên trang sách

Tự do cho muôn loài

 

Ôi nếu em đòi

Một đóa lan rừng

Một tiếng mang kêu

Một dòng suối hát

Ta mất một đời để trả nợ cho em.

 

Cha dạy con

 

Cha dạy con

Không được chặt cây trong rừng

Không được phát rẫy làm nương trong rừng

Làm nhà không được chặt cây

Chặt một cây phải trồng bảy cây

 

Cha dạy con

Không được chặt cây con

Chặt cây con như chặt cổng buôn làng

Như chặt bến nước

Chặt chiêng

Chặt ché,

Chặt gùi,

Chặt sắc màu thổ cẩm

 

Cha dạy con

Không mang lửa vào rừng

Rừng sáng lửa, nhà dài tăm tối

Rừng sáng lửa, hạn hán kéo dài

Cái nước trong bầu không có

Cái bụng không no

Cái chòi trên rẫy bay về trời

Làm sao con còn nghe hát ay ray

Làm sao con ngồi nghe kể khan trong gian khách

Cha dạy con

Rừng là nguồn sống

Là tài sản của tổ tiên, ông bà

Nơi đó, con thú trú ngụ

Nơi thần linh tìm về

Nơi con gặp cha mùa ăn năm uống tháng

 

Cha dạy con

Nuôi sống rừng như nuôi bản thân mình

Như vẽ ra bức tranh bằng luật tục làng buôn.

 

Hỏi

 

Lạy yang⁽¹⁾, cho con xin cái nước

Không có, hay là để môi khô?

 

Một mai, bến nước không còn nước

Ta bắt đền yang

hay đền ta?

_________________

⁽¹⁾ Thần linh. Theo tín ngưỡng của người Ê đê, yang có ở mọi nơi. Con người có thể giao tiếp với yang thông qua cầu khấn.

 

Amí

 

Chiều một mình ở góc rừng thiêng

Amí gùi nước lên triền dốc

Ngẩng đầu hôn chùm nắng chói ngược

Cúi đầu tay một vốc thiên nhiên.

 

Mỗi ngày

 

Mỗi ngày lên rẫy

Em đọc một trang sách

Mỗi cây lúa, cây môn, cây ớt, quả cà,

con nhím, con chồn, con khỉ … là những từ

 

Mồ hôi là mực

Tay là bút

Em viết thêm cho cuốn sách dày hơn

 

Nhìn bìa rẫy

Em ngỡ bìa sách

Đường xuống suối giống gáy sách

Những hòn sỏi dấu chấm câu

 

Ngồi dưới gốc cây gạo

Em nghĩ trong thư viện

Đôi khi, em mỉm cười.

 

Mùa xuân

 

Mưa, suối trượt dài

Bước chân ngắn lại

Rẫy lúa bên triền đồi

Tròn như một hạt mưa

 

Mưa trôi mặt trời

Không trôi giọt mồ hôi mẹ

Mưa trôi giấc mơ cất trên chòi lúa

Nảy mầm dọc suối mùa xuân.

 

Tiếng đàn brỗ

 

Đàn brỗ⁽¹⁾ không kêu

Đàn brỗ không rung

Đàn brỗ vỡ tung

 

Em không đến

Trăng đỏ như mào con gà trống

Mổ vào tiếng đàn réo gọi đêm nay?

_______

⁽¹⁾ Nhạc cụ làm bằng quả bầu khô.

 

Bến nước

 

Khi bến nước bị đút túi

Tôi không tin

Khi bến nước bay về trời

Tôi vẫn đến

 

Khi bến nước trườn vào sách vở

Tôi hỏi tôi, bến nước ở đâu, đi đâu

Tôi hỏi tôi, hỏi tôi, bến nước về đâu

Bến nước đâu rồi, tôi hỏi tôi…

Tranh của họa sĩ Y Nhi Ksor

Rẫy hồn làng

 

1

Trên gương mặt đất đai

Dấu vân tay

Trườn dài giọt mồ hôi tròn con mắt

Trườn qua ký ức già làng

 

Qua hơi thở ama

Qua ước mơ amí

 

Những đêm trăng

Nghe tiếng hò reo của lúa

 

2

Những con thú rập rình

Họ đuổi vào cánh rừng xa

 

Chọn nơi khuất gió trồng dưa

Nơi đất bằng trồng bắp

Gần suối tỉa nếp

 

Tỉa lúa đất còn tro

Tỉa đậu trời nắng

Rẫy không bao giờ buồn

 

Địu đứa con đến cuối rẫy

Nhổ bụi khoai như trò chơi.

 

3

Cái chòi lúa bay

Họ dựng lại

Nhốt gió rừng

Thần lúa vuốt râu

 

Mặt trời thương rẫy

Mang rượu đến

 

Lúa reo

Những bàn tay tuốt lúa

Những ánh mắt tuốt lúa

Trăng tuốt lúa.

 

4

Bên dòng suối

Rẫy như bàn tay

Xòe ra ánh sáng

Nắm lại gùi môn

 

Rẫy ít nói như amí

Hát hay như nghệ

Thơm như gừng

Đỏ như ớt

Tròn như hồn làng

 

Rẫy ngủ trong truyện cổ tích

Trong lời nói vần

Sử thi

Và trong ché rượu tang

 

Rẫy không định cư nơi thành phố

Thường ngủ trong bụng người già.

 

5

Họ thương rẫy bao mùa

Ăn ở rẫy

Ngủ ở rẫy

Buồn vui ở rẫy

Họ tin không có rẫy

Những giọt sương không có linh hồn

Không đầu thai

Cái xà gạc buồn không có nơi chia sẻ

 

Họ gặp nhau từ rẫy

Sinh ra những đứa con biết chinh phục rừng

Bắt con voi quỳ

Con khỉ nhặt lúa

Kể chuyện Dăm Săn

Chuyện Mdrõng Dăm

Từ những đêm trăng giã gạo.

 

6

Đi rẫy như đi hội

Trên con đường gập ghềnh

Họ bảo nhau

Phát rẫy sát gốc

Làm cỏ nên xới mặt đất

Trỉa lúa năm hạt

Trỉa bắp ba hạt

Lúa hai lá làm cỏ một lần

Lúa năm lá làm cỏ hai lần

Một bụi lúa phải giữ

Bảy bụi lúa phải canh

Rơi hạt lúa phải nhặt.

 

7

Họ nói với con gái:

Lúa một nắm cho gà

Lúa một gùi cho con

Lúa một rẫy cho vào chòi

 

Lại nói với con trai:

Trước mặt ba bụi lúa

Sau lưng bảy bụi khoai

Ở giữa cỏ mọc

Làm sao ngồi đó ăn năm

 

Cái cào cỏ như cây bút

Vẽ bức tranh không có màu vàng úa.

 

8

Rẫy

Không có bàn chân lạ

Không có con mắt trắng

Không có cái bụng to

 

Họ đi chân đất

Hát trên đất

Hẹn nhau trên đất

Thả linh hồn chạy rông

Họ nhốt con thú hoang

Gọi trăng về rõ mặt

Con nào ăn lúa, con nào ăn môn

Con nào ăn cà

Con nào ăn ớt

Đãi một chầu

Hẹn chúng mùa sau

Nhớ đem theo khiau⁽¹⁾

Mang rượu về hang ổ.

 

9

Bên gốc cây cổ thụ

Tiếng cười như cây đinh treo bức tranh

Người đói muốn thân

Người no kết bạn

 

Rẫy trước mặt như con gái lấy chồng

Rẫy sau lưng như con trai lấy vợ

 

Bên cây cổ thụ

Ngắm bảy đóa hoa sung rơi trước mặt

Mùa ăn năm đến gần

Hiện ra bảy chục gùi lúa đực

Cúng thần bằng gà

Mong lúa cái mùa sau.

 

10

Họ dạy con

Không được chăn dê trên rẫy

Không được chăn bò trên rẫy

Không được bỏ rẫy hoang

 

Ba ngày không đến rẫy

Bảy ngày không thấy mặt trời

Bảy đêm không thấy mặt trăng

 

Cái đầu ngập trong rượu

Làm sao nghe vang nhạc thả diều

Làm sao giữ cây lúa

Chăm cây lúa

Kể chuyện cổ tích cho lúa nghe.

 

11

Chẳng có vật nhập khẩu nào che mưa

Không có thứ nhập khẩu nào chắn gió

Họ dùng bàn tay chai sạn đậy từng bụi lúa

Rào từng cây lúa

Gọi từng tên lúa

Này lúa hdrô, bla⁽²⁾

Này lúa ba nơnh, ba djang, ba oay⁽³⁾

Ba m’êt, ba ke⁽⁴⁾

Hồn lúa đừng đi xuống suối

Đừng chạy vào rừng

Đừng lạc nhau như con trâu hoang.

 

12

Họ yêu rẫy như yêu con

Gọi rẫy thiêng liêng như tên buôn, tên vợ, tên chồng

 

Có rẫy, ngày bình an

Có rẫy, đêm ngon giấc

 

Những ngọn cây xanh và tán lá

Như môi hôn

 

Rẫy ở lại với họ từ thời tổ tiên, ông bà

Rẫy không bán

Không tranh phần

Không cắt xén

Rẫy cười trong bộ lễ mùa xuân.

 

13

Rẫy như hồn làng

Mất rẫy không còn đường về buôn

Sương trên hồ mặt trăng không bơi

Gió trên hồ bầu trời không thổi

Các con đường bị rào lại

Hồn lúa không về chòi

Hồn bắp không về túp

Những con thú hoang buồn như mất vợ

 

Còn cách nào để cái rẫy còn

Cái lúa còn

Cái khoai còn

Trái cà còn

Còn đường đi ra rẫy

Còn nghe tiếng hát gọi nhau tuốt lúa đêm trăng.

 

14

Họ thề không địu rẫy về thành phố

Không mang rẫy đi ăn cưới

Họ cất bìa trong tim

Chung quanh bờ rẫy rào lại

Con đường hẹp đủ bước chân vào

Các tua du lịch rẫy được xem xét cẩn trọng

Du khách đứng ngoài rìa nhìn

Rẫy không tự phụ vĩnh hằng

Không nghĩ mình già nua

Hoặc trẻ trung

Vừa sinh ra từ ven suối, ven đồi

Rẫy có tên, có tuổi, được làm lễ về buôn.

 

15

Rẫy không chai lì mà nhanh nhẹn, tháo vát

Rẫy không ngủ

Luôn luôn thức

 

Rẫy có đôi chân người

Đôi tay người

Trái tim người

Ghì amí ama vào lòng

Khi nới ra, lòng vòng bìa rẫy

Nghe hạnh phúc nhân đôi.

 

16

Rẫy cho họ bát cơm, manh áo

Nuôi con cháu lớn khôn, biết kể khan bên lửa nhà dài

Biết cầm rìu bửa củi

Biết cầm cung đuổi mtao ác

Biết cầm ná đuổi chim

Biết đánh chiêng, trao vòng

Biết thui gà, cột rượu mời thần về tế lễ

 

Rẫy không phát ra thanh âm buồn

Rẫy không hận thù gió mưa

Rẫy không thất lạc

Rẫy già hơn hồi ức Buôn Ma Thuột

 

Rẫy là cuộc tình

Nơi bắt đầu lời nguyền

Thà mất trăng sao

Rẫy còn ở lại

 

Amí ama nhìn không biết chán

Trên gương mặt đất đai

Tấm gương linh hồn họ, nhân đôi.

____________

⁽¹⁾ Cái giỏ được đan bằng mây hay tre, có quai đeo quàng thắt lưng, dùng khi đi tuốt lúa hoặc đựng cá khi đi xúc cá.

⁽²⁾ Tên hai loại lúa quý, người Ê đê nấu cơm đãi khách

⁽³⁾ Các loại lúa râu của người M’nông

⁽⁴⁾ Lúa nếp, lúa thơm của người M’nông.

 

BÙI MINH VŨ

Từ khóa: Từ khóa:  Thơ Bùi Minh Vũ,  gọi rẩy thiêng liêng,  tên buôn,  tên vợ,  tên chồng, 

Tin tức khác

·	MÓN QUÀ TẾT Ở SÔNG VỆ -Tản văn HUỲNH NHƯ PHƯƠNG

·	CHÙM THƠ NGÔ THANH VÂN - THOẢNG NIỀM TIN VỪA RỚT BÊN ĐỜI

·	THƠ 1-2-3 TRẦN THANH DŨNG: DA THỊT RUỘNG VƯỜN ỬNG LÊN TRONG MÀN SƯƠNG DÁT MỎNG

·	NGUYỄN THÁNH NGÃ - NGƯỜI LƯU LẠC NHƯNG HỒN KHÔNG LƯU LẠC

·	THƠ NGUYỄN ĐỨC HẠNH

·	THƠ BÙI MINH VŨ - GỌI RẪY THIÊNG LIÊNG NHƯ TÊN BUÔN, TÊN VỢ, TÊN CHỒNG

·	THƠ NGUYỄN PHONG VIỆT - ĐỜI SỢ LẮM NHỮNG NGÀY IM TIẾNG GIÓ

·	MỐI TÌNH ĐẦU -Truyện ngắn MAI BÁ ẤN

·	THƠ HÀ HƯƠNG SƠN

·	MÓN QUÀ HỦY DIỆT - Truyện ngắn của ITALO CALVINO (Ý)

·	CHÙM THƠ NGUYỄN ĐỨC PHƯỚC

·	CHÙM THƠ LÊ NHI - VẪN KHÔNG TÌM ĐƯỢC BÓNG MÌNH

·	BÁC SÁU DÂN -Bút ký THANH THẢO

·	CÁI MỚI TẬN NGUỒN

·	CHÙM THƠ BÙI VIỆT PHƯƠNG - NGƯỜI TA MUỐN QUÊN ĐÃ KHÔNG TRỞ LẠI

·	CHÙM THƠ LÊ NGỌC DŨNG - LÀN MÂY LỬNG LƠ DÃY ĐỒI VÀNG

·	BÁC SÁU DÂN - Bút ký của THANH THẢO

·	THƠ VIỄN TƯỞNG CỦA JOE DOLCE

·	NHÀ THƠ PHẠM CÔNG TRỨ - TRONG KHỔ ĐAU, BỤT CHƯA HIỆN BAO GIỜ

·	THƠ HÀ NGUYÊN - MÌNH TỰ NHẮC MÌNH ĐẾN GA CUỐI MỚI DỪNG CHÂN