NHÀ THƠ XUÂN HOÀNG - CHẦM CHẬM ÁNH SÁNG -Tiểu luận HOÀNG VŨ THUẬT

TỪ: Baovannghe.vn - 26/02/2025

HOÀNG VŨ THUẬT

Giới thiệu một tâm hồn rất mộng trên nền đời rất thực(*), tôi không muốn nhắc tới những cương vị anh đã trải, những vị trí anh cần có mặt. Mặc dầu anh là người “xếp bút nghiên” theo cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp trong đội quân thông tin, tuyên truyền, người từng giữ vai trò quan trọng ở một nhà xuất bản lớn – Nhà xuất bản Văn học, tham gia sáng lập Hội Văn học Nghệ thuật Quảng Bình… Đã là nghệ sĩ thì chỉ có tác phẩm nghệ thuật mới định đoạt cho giá trị của họ.

Nhà thơ Xuân Hoàng (1925 - 2004)

Gần 50 năm cầm bút, cái vị trí văn đàn dành cho anh là Thi sĩ Xuân Hoàng. Anh đặt chân khắp đất nước. Ngơ ngác trước những điều bình thường, mà lại hiểu sâu sắc bản chất cuộc sống. Đãng trí trước những việc không đâu, để nhớ cái cần nhớ, cần thiết cho thi ca. Cùng với lớp các nhà thơ Hoàng Trung Thông, Minh Huệ… nhưng anh không giống ai:

Tôi có con tàu vũ trụ của tôi

Con tàu đang bay trong màu trắng dịu

Quỹ đạo của tôi không có chân trời…

Mỗi nhà thơ là một số phận riêng biệt. Có phải tạo hoá sinh ra họ để gánh chịu những bão táp trên đường đi của đời người?

Người ta yêu thơ của nhà thơ, bởi nó kết tinh ở đây yêu thương - căm ghét, vui - buồn, hạnh phúc - khổ đau. Người đời cả hôm nay và mai sau chắt ra từng chữ, từng nghĩa để chiêm nghiệm cuộc sống, để giao tiếp, ứng xử, để san sẻ thân phận, nhiều khi còn vận dụng trong đối nội, đối ngoại của một quốc gia. Ấy vậy, mấy ai thông cảm hết nỗi niềm người thơ. Có khi họ còn bị nghi oan, xô đẩy, dồn ép… Đó là bi kịch của nghệ sĩ.

Mọi mạch nguồn đời sống đều mang lại cảm hứng cho sáng tạo, song có lẽ trong mạch buồn đau, trăn trở, vật vã, cảm hứng sáng tạo cao hơn, thành công hơn. Nguyễn Bính ngày trước tiên định:

Nhất kiêng đừng lấy chồng thi sĩ

Nghèo lắm con ơi, bạc lắm con!

Hạnh phúc nhất của nghệ sĩ là quyền được khổ đau.

Xuân Hoàng một trong những người như thế. Một lần, tôi không nhớ rõ, Xuân Hoàng viết cho tôi trên mẩu giấy con con. Gặp nhau suốt ngày, ngồi với nhau suốt buổi mà không thoát khỏi bệnh giấy tờ. Anh viết: “Th. ơi! cú sốc vừa rồi làm mình suy tim rất chi là mệt. Đây là nỗi đau đời sâu sắc mà mình chiêm nghiệm từ lâu, ngày nay càng có điều kiện để làm sáng tỏ…”.

Sẽ còn bao nhiêu cú sốc như thế trong đời của nhà thơ?

Ngày vui, nhắc lại, quyết rằng đấy không phải chuyện buồn, mà chuyện thường trực của người nghệ sĩ chân chính. Có điều ở Xuân Hoàng, sau nỗi đau là nụ cười chấp nhận, thoáng đãng tưởng như vô tư. Nhiều người vội vã nhận chân anh, khi thấy anh tươi cười, sôi nổi mà không thấy hết những gì phía trước của niềm vui. Anh sống và viết trong tâm trạng ấy:

Tuyển tập Xuân Hoàng

Mai-a-cốp-xky ơi

Anh sai lầm rồi

Việc gì phải chết?

Dù thắng cuộc anh là người thua cuộc

Cứ như tôi tiếp nối những trận cười…

Thơ Xuân Hoàng là thế, nó tiềm ẩn như trữ lượng của một mỏ quý. Gần 50 năm anh cho ra đời đến 10 tập thơ, hai tập truyện ký, chưa tính hàng chục bài dạng phê bình lý luận. Đấy chỉ là con số nhỏ của một lao động lớn không ngờ. Tôi được biết ít nhất anh còn trên dưới 500 bài thơ, bộ hồi ký nghìn trang ba tập, trên mười tập nhật ký ghi chép chưa đến với độc giả.

Vòm trời có rất nhiều sao, có sao sáng chói, có sao sáng vừa phải, lại có sao để ý lâu mới thấy sáng. Vì nó rất xa rất sâu qua hàng tỷ năm ánh sáng mới soi rọi tới địa cầu. Thơ ca cũng như thứ ánh sáng chầm chậm đó.

NGUỒN ; Văn nghệ số 5/2015

..........................................

(*) Bài viết nhân dịp nhà thơ Xuân Hoàng 65 tuổi