KHÁM PHÁ BÍ ẨN: AI LÀ T.T.Kh? -KỲ 3

-PHẦN 4

 

1-T.T.Kh Thật sự là ai? :

 

Từ các phần trước chúng ta đã biết được xuất xứ và nguyên nhân của sự “xuất hiện” những bài thơ của tác giả T.T.Kh cùng những sự kiện liên quan…Chỉ còn lại một “ẩn số” quan trọng nhất là câu hỏi: T.T.Kh thật sự là ai? Để trả lời cho câu hỏi đó, chúng ta cần phải đặt ra một số “tiêu chuẩn” tối thiểu cần phải có cho “ứng viên”:

 

a/Phải xuất thân từ một gia đình khá giả (thì mới là “nạn nhân” của vấn đề môn đăng-hộ đối)

 

b/Được học hành theo lối “tân học” (thì mới chịu ảnh hưởng của nền thơ Pháp như phong trào “thơ mới” đương thời và phù hợp với “giọng thơ”của 4 bài thơ đã đăng báo)

 

c/Là người yêu của nhà văn Thanh Châu

 

Như chúng ta đã biết ở phần trước về tình yêu ngoài đời thực của nhà văn Thanh Châu và lý do tại sao hai người yêu nhau mà lại không lấy được nhau…chỉ còn tên của người yêu ông cũng như gia cảnh,sự nghiệp của Bà là chúng ta chưa biết…Người đó là bà Trần Thị Vân Chung sinh năm 1919 trong một gia đình buôn bán khá giả tại thị xã Thanh Hóa (nay là thành phố Thanh Hóa) Bà là con gái thứ ba trong gia đình có tám anh, em (ba trai,năm gái) trên Bà còn một chị gái và anh trai cả chính là bạn của nhà văn Thanh Châu...Cũng như ông Thanh châu,trước Bà có theo học trường Cao đẳng tiểu học Vinh,còn ông Thanh Châu sau đó ra Hà Nội học tiếp trường Đạo và bắt đầu sự nghiệp văn chương trong thời gian này,sau đó một thời gian ông gặp lại bà trong một chuyến tầu từ Hà Nội về Thanh Hóa,bắt đầu cho một mối tình dang dở như chúng ta cũng đã biết…chồng bà là một cử nhân luật, sau này (trước năm 1945) có thời gian làm quan tri huyện rồi cả gia đình di cư vào Miền nam sinh sống,về văn chương bà Vân Chung thường hay làm thơ,viết văn với bút danh là Vân Nương hoặc Tam Nương. Bà tham gia nhóm thơ Quỳnh Dao cùng với nữ sĩ Mộng Tuyết, Tôn Nữ Hỷ Khương, Việt Nữ, Như Hiên…cùng nhau xướng họa như một sinh hoạt tinh thần và cũng có vài bài thơ đăng báo thời kỳ trước năm 1975…năm 1986 Bà cùng các con sang Pháp định cư cho đến nay và vẫn tiếp tục làm thơ, đăng trên các tạp chí tiếng Việt ở nước ngoài…

 

“Đây là thông tin được chính nhà văn Thanh Châu xác nhận-một điều trước nay chưa từng được tiết lộ bởi người trong cuộc” (trong lần tác giả Trần Đình Thu gặp nhà văn Thanh Châu) cũng như được bà Vân Chung “gián tiếp” xác nhận(trong hai bức thư ngỏ viết tại Pháp ngày mùng 1/10/1994 và 4/11/1994 gửi cho bà Thư Linh đồng thời đăng trên báo Thanh Niên và tạp chí Nguyệt san văn hóa tp.HCM số cuối năm 1994). Cả hai người trong cuộc chỉ đều xác nhận rằng:-Họ chính là người yêu của nhau thuở trước,cũng như hoàn cảnh,sự nghiệp của hai người chứ không hề tiết lộ ai là T.T.Kh hay ai là người yêu của T.T.Kh.

 

Đó cũng là điều hết sức bình thường và dễ hiểu ở lớp “người xưa” và có nhân cách.Như vậy,so với “tiêu chuẩn” tối thiểu cần phải có theo lôgich của sự việc mà ta đặt ra để phục vụ cho việc “điều tra” bí ẩn văn chương này thì rõ ràng là đã vượt quá cả sự mong đợi vì trên thực tế ngoài cả ba “tiêu chuẩn” trên đều đạt thì bà Vân Chung còn là một thi sĩ…

 

Bây giờ, từ những thông tin xác thực ngoài đời về mối tình của hai người trong cuộc, chúng ta cùng so sánh với những câu “chuyện thơ” của T.T.Kh xem có gì “tương ứng” không?:

 

-Sau khi học xong tiểu học Vinh,ông Thanh Châu ra Hà Nội tiếp tục học trong trường Đạo và bắt đầu sự nghiệp văn chương từ giai đoạn này,trên chuyến tàu “định mệnh” ông gặp lại bạn mình đi cùng cô em gái chính là bà Vân Chung,bắt đầu cho một mối tình đầy lãng mạn và đắm say,những buổi chiều tà thường khi vẫn làm cho ta có cái cảm giác thẫn thờ của những nỗi buồn không tên,ấy thế mà người con gái đang yêu lại không bị ám ảnh bởi điều đó mà thay vào là một tâm trạng hồi hộp chờ đợi người yêu tới,một cô gái mới lớn với tình yêu đầu đời thì cảm xúc này của bà Vân Chung khi ấy(nếu có)cũng là rất thật vậy và T.T.Kh cũng như muốn “chia sẻ” cảm xúc của mình:

 

Một mùa thu trước mỗi hoàng hôn

Nhặt cánh hoa rơi chẳng thấy buồn

Nhuộm ánh nắng tà qua mái tóc

Tôi chờ người đến với yêu đương.

 

-Sống trong một xã hội còn tư tưởng phong kiến rất nặng nề, không phải là ông Thanh Châu không ý thức được gia cảnh nhà mình nếu so với gia cảnh người yêu về vấn đề “môn đăng-hộ đối” phải chăng vì thế mà ông mới “nói” (qua “lời kể” của T.T.Kh) và câu thơ cũng rất trùng khớp với hình ảnh của một người “đứng tuổi” thường vuốt tóc nàng vì trên thực tế ông hơn bà 7 tuổi mà với ngày xưa đã là một khoảng cách khá lớn:- Người ấy thường hay vuốt tóc tôi

 

Thở dài trong lúc thấy tôi vui

Bảo rằng:-“Hoa dáng như tim vỡ

Anh sợ tình ta cũng vỡ thôi”

 

-Bà Vân Chung khi đó còn trong lứa tuổi đầy mộng mơ nhìn đời toàn thấy mầu hồng thì làm sao mà ngờ được sẽ có ngày cuộc tình đẹp như mơ ấy lại trở nên vô vọng,chia ly? Và ta thấy T.T.Kh cũng đã viết:                               

 

Thuở ấy nào tôi đã hiểu gì

Cánh hoa tan tác của sinh ly

Cho nên cười đáp:“Màu hoa trắng

Là chút lòng trong chẳng biến suy”

 

-Mới một mùa thu trước Vân Chung còn sống trong mơ mộng cùng mối tình đầy lãng mạn đầu đời, thế rồi vì Người đó mách anh Chấn nhà chị,sau đó gia đình đi hỏi.Hai Bác đã bằng lòng gả chị cho anh Chấn…điều mà trước đây không bao giờ ngờ tới thì nay đã thành sự thật,cho nên bà đành phải gạt lệ để ngậm ngùi tiễn biệt người yêu ngược về một phương trời khác, và đây T.T.Kh viết:

 

Tai ác ngờ đâu gió lại qua

Làm kinh giấc mộng những ngày hoa

Thổi tan tâm điệu du dương trước

Và tiễn người đi bến cát xa.

 

-Sau khi đành phải nuốt lệ chia ly với mối tình đầu,ông Thanh Châu đã bỏ ra Hà Nội lập nghiệp, bà Vân Chung ở lại quê nhà nếu vẫn còn thầm tưởng nhớ tới người xưa bằng những hình tượng vô cùng lãng mạn của người con gái đang yêu thì cũng là rất đời thường và quả là phù hợp với mấy câu thơ:                                      

 

Ở lại vườn Thanh có một mình

Tôi yêu gió rụng lúc tàn canh

Yêu trăng lặng lẽ rơi trên áo

Yêu bóng chim xa nắng lướt mành.

 

Ngày xưa,không biết do đâu mà các Cụ nhà ta hay dùng lối nói tắt địa danh,ví dụ Hải Phòng thì hay gọi là Phòng (đi tầu Phòng,đợi tầu Phòng…) vì thế chi tiết Vườn Thanh có lẽ cũng chỉ là một cách nói hoa mỹ để chỉ địa danh Thanh Hóa,cũng như dùng từ Xứ Thanh mà thôi.

 

-Đọc lại truyện ngắn Hoa tigôn ta thấy có chi tiết Chàng họa sĩ rủ người yêu cùng mình trốn sang Nhật bản để làm lại cuộc đời,Nàng nhận lời nhưng phút chót lại không thể vượt qua được vòng lễ giáo,để rồi những ngày sau phải sống trong nuối tiếc cho đến lúc nhắm mắt, xuôi tay… Phải chăng T.T.Kh cũng muốn nhắc đến điều tương tự khi cuộc tình duyên của mình không thành?:

 

Tôi nhớ lời người đã bảo tôi

Một mùa thu trước rất xa xôi

Đến nay tôi hiểu thì tôi đã

Làm lỡ tình duyên cũ mất rồi.

 

-Thực tế thì bà Vân Chung phải lấy chồng là do gia đình ép gả và đây T.T.Kh cũng viết:

 

- Ai đem lễ giáo giam em

 

Sống hờ hết kiếp trong duyên trái đời

 

-Ông Thanh Châu cũng đã đành phải gạt lệ ra đi, vì có ở lại mà nhìn cảnh người yêu bước lên xe hoa về nhà khác thì cũng chỉ thêm đau lòng, chẳng thể nào khác được.Vì thế ngày lấy chồng của Bà mới thật là vô cùng buồn tủi và vô vọng, đó cũng chính là tâm trạng thật trống trải của T.T.Kh:

 

-Đâu biết lần đi một lỡ làng

Dưới trời gian khổ chết yêu đương

Người xa xăm quá,Tôi buồn lắm

Trong một ngày vui pháo nhuộm đường

 

-Vì nhiều lý do, nhất là ảnh hưởng của vòng lễ giáo họ không còn liên lạc được với nhau như thuở nào và thực tế sau khi mối lương duyên không thành,ông Thanh Châu đã ra ở ngoài Hà Nội lập nghiệp, rồi từ đó họ không còn gặp nhau được nữa, bà Vân Chung một mình ở lại Vườn Thanh cho đến khi lấy chồng trong đau đớn,trong nỗi niềm đắng cay của cả hai người…dường như T.T.Kh cũng muốn “xác nhận” điều đó, giống như một tiếng kêu than xé lòng và cũng đầy ai oán :

 

-Nếu biết rằng tôi đã lấy chồng

Trời ơi!Người ấy có buồn không

Có thầm nghĩ đến loài hoa vỡ

Tựa trái tim phai tựa máu hồng?

 

-Hoàn cảnh và nguyên nhân bà và chồng lấy nhau,kể ra thì cũng khá là “tiểu thuyết”:-“…Chị thuật lại là do anh Chấn về Thanh thăm Mẹ,đi qua hiệu chụp hình nhìn thấy ảnh chị,anh Chấn tìm bạn dẫn đến tiệm chụp hình hỏi:-Có biết người này là ai không? Người đó mách anh Chấn nhà chị,sau đó gia đình đi hỏi.Hai Bác đã bằng lòng gả chị cho anh Chấn…” (Trích thư của bà Thư Linh-gửi bà Vân Chung,viết ngày 20/9/1994 tại tp.HCM) và như chúng ta cũng đã biết ông chồng của bà Vân Chung đỗ cử nhân luật, gia đình khá giả hơn hẳn gia cảnh của ông Thanh Châu thì việc gả cho bà cũng là điều dễ hiểu bất chấp là bà có yêu hay không…cho nên T.T.Kh mới than rằng:

 

-Và một ngày kia tôi phải yêu

Cả chồng tôi nữa lúc đi theo

Những cô áo đỏ sang nhà khác

Gió hỡi làm sao lạnh rất nhiều

 

Ta thấy ngay rằng chẳng có ai đi lấy chồng vì yêu và được yêu mà lại dùng từ “phải” cả, rõ ràng điều đó nói lên rằng:-Đây là mối lương duyên hoàn toàn do ép buộc và đây chỉ là một tình yêu đơn phương theo kiểu tình yêu “sét đánh” lại được tư tưởng “môn đăng-hộ đối” ủng hộ!… T.T.Kh đã dùng những hình ảnh rất “đắt” để chỉ vài câu thơ thôi là đã lột tả được hình ảnh của một đám cưới buồn,những cô áo đỏ là chỉ mấy cô gái bưng tráp dẫn Dâu và “tháp tùng”cô Dâu về nhà chồng,màu đỏ là “màu vui” màu của sự ấm cúng thế mà ở đây nó lại tương phản với Gió hỡi làm sao lạnh rất nhiều đến thế?...

 

-Do không có tình yêu đối với chồng,lại luôn tưởng nhớ, sống trong hoài niệm về mối tình đầu vừa mới phải đắng lòng gạt lệ chia ly thì dù bà Vân Chung có khéo cư xử đến mấy,giỏi“đóng kịch”đến mấy thì với thời gian cũng sẽ “giúp”chồng bà cảm nhận được,hiểu ra được vấn đề và khi tình yêu “sét đánh”ấy qua đi,tình yêu một phía cũng khó làm chồng bà “duy trì” được tình cảm như thuở ban đầu,ở đời ai cũng vậy thôi, vì là lẽ thường tình trong tâm lý con người, ta hãy đọc những vần thơ đầy nghẹn ngào của T.T.Kh trước một thực tế cũng thật là chớ trêu như thế:

 

Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời

Ái ân lạt lẽo của chồng tôi

Mà từng thu chết, từng thu chết

Vẫn giấu trong tim bóng một người

 

-Trong bài tùy bút,ông Thanh Châu viết:Cùng một mối cảm mà T.T.Kh có thể viết nên những vần (thơ) réo rắt mãi trong tâm can người như vậy được,còn câu chuyện của tôi,có khéo kể lắm,thì rồi người ta đọc qua một lần rồi cũng sẽ quên đi…khi ta đọc lại những bài thơ của T.T.Kh và so với chuyện tình đời thực của hai người thì thấy rằng,vì bà Vân Chung chính là người ở “trong cuộc” bởi thế mới có được những câu thơ như ông vừa cảm nhận trên kia,còn Thanh Châu, ông chỉ có thể tự tưởng tượng ra cảnh người yêu phải sống bên người chồng không yêu thì làm sao ông “cảm thấu”cho hết được tâm trạng của bà? Đến đây thì câu hỏi tại sao nhà văn Thanh Châu lại viết những dòng tự sự như trên đã trở nên rất dễ hiểu…

 

-Ngày xưa thị xã Thanh Hóa vốn bé “tí tẹo” nên việc yêu nhau giữa ông Thanh Châu và bà Vân Chung cũng có không ít người biết,phải chăng từ một lý do nào đó chồng bà biết đươc “chuyện ngày xưa”của hai người? Hơn nữa,chớ trêu là ở chỗ người mà mình yêu tha thiết, một tình yêu tinh khôi của tuổi đẹp nhất đầu đời thì lại phải đành nuốt lệ chia xa,kẻ không yêu bỗng chốc trở thành Phu-Phụ và khi người đàn bà không yêu thì họ rất khó thể hiện sự mặn nồng mà người đàn ông nào cũng mong muốn, cho nên đối với chồng thì tình cảm lẽ ra phải có ở những đôi lứa lấy nhau vì tình chỉ có thể trở thành một “nghĩa vụ”…cho nên cái cảm giác vô cùng trống vắng khi đối diện với chính mình ở một nơi xa lạ là một cảm xúc rất đời thường,có lẽ bà Vân Chung cũng không phải là ngoại lệ.Ta hãy cùng “chia sẻ” nỗi niềm đó của T.T.Kh:

 

Từ đấy thu rồi thu lại thu

Lòng tôi còn giá đến bao giờ

Chồng tôi vẫn biết tôi thương nhớ

Người ấy cho nên vẫn hững hờ

 

Hay:         

 

Lòng em khổ lắm chị ơi

Trong bao ngờ vực với lời mỉa mai

Quang cảnh lạ, tháng năm dài

Đêm đêm nằm tưởng ngày mai giật mình.

 

-Thông thường có một tâm lý khá phổ biến, đó là khi buộc phải chia tay với người mình yêu vì bị gia đình ngăn cản với nhiều lý do khác nhau,nhất là quan niệm ngày xưa “Cha,Mẹ đặt đâu con ngồi đấy” thì dù ta không hề có lỗi,nhưng cái cảm giác “tội lỗi” đó không vì thế mà mất đi cộng thêm với tâm lý thương người yêu,thương cả cho số phận mình,muốn “người ấy”cũng vẫn tưởng nhớ đến mình, đồng thời lại sợ ảnh hưởng đến cả vấn đề “danh tiết” nên nó đã tạo ra một tâm lý vô cùng bối rối,day dứt như ở giữa ngã ba đường ,vừa muốn gặp lại vừa sợ gặp “người xưa”vì không biết phải thanh minh,phải an ủi thế nào khi chính mình cũng là nạn nhân,một nạn nhân yếu đuối của thời cuộc…bà Vân Chung có lẽ cũng không nằm ngoài tâm lý đó và ta hãy đọc lời “tự sự” của T.T.Kh:

 

Từ đấy không mong không dám hẹn

Một lần gặp nữa dưới trăng nghiêm

Nhưng tôi vẫn chắc nơi trời lạ

Người ấy ghi lòng vẫn nhớ em.

hay:  Tôi run sợ viết lặng im nghe

Tiếng lá thu khô xiết mặt hè

Như tiếng chân người len lén đến

Song đời nào dám gặp ai về.

 

-Thời điểm cuối những năm 30 thế kỷ trước ở thị xã Thanh Hóa mới chỉ có cầu cho đường sắt Bắc-Nam do người Pháp xây dựng, còn muốn đi theo đường bộ,đi xe đò mà hồi đó nhà tư sản Bạch Thái Bưởi là người Việt đầu tiên có hãng xe khách và tầu thủy chạy trên một số tuyến đường cạnh tranh với người Pháp cũng như với Hoa kiều… thì những người sống ở thị xã phải vượt sông bằng đò ngang với hình ảnh tiễn người đi bến cát xa, cũng lại rất phù hợp với mấy câu thơ sau:

 

Tôi sợ chiều thu phớt nắng mờ

Chiều thu hoa đỏ rụng chiều thu

Gió về lạnh lẽo chân mây vắng

Người ấy ngang sông đứng ngóng đò.

 

Qua những phân tích và dẫn chứng ở trên,quả thật chúng ta thấy rằng bà Vân Chung có một “Nhân thân” đời thật phù hợp với “hoàn cảnh” của T.T.Kh đến kỳ lạ,chúng ta hầu như không thấy có sự khác biệt nào giữa “Câu chuyện trong thơ” so với chuyện tình ngoài đời của họ.Có người nghi ngờ rằng,vào năm 1937-1938 bà Vân Chung mới có 18-19 tuổi thì làm sao sáng tác được những bài thơ hay đến thế? Thắc mắc này không phải là không có lý nhưng nó lại quá phiến diện, bởi lẽ phải lý giải thế nào đây khi hầu hết những nhà văn, nhà thơ thời tiền chiến (tức trước chiến tranh thế giới thứ hai-trước năm 1939 ) cùng thời với Bà đều “thành danh” ở lứa tuổi này, ta có thể kể tên các tác giả đương thời có sự nghiệp văn-thơ từ rất sớm như:-Xuân Diệu (sn 1916)-Nữ sĩ Mộng Tuyết(sn 1918)-Thâm Tâm(sn 1917)-Nguyễn Bính(sn 1918)-Nữ sĩ Anh Thơ(sn 1921-năm 1939 đã được giải thưởng khuyến khích về thơ của Tự lực văn đoàn) hay như tiểu thuyết Tố Tâm của Song An Hoàng Ngọc Phách viết năm 1922 khi ông mới có 17 tuổi...so với ngày nay thì với lứa tuổi mười chín đôi mươi mà đã có những áng thơ-văn như thế thì quả cũng là sự lạ,phải chăng nhờ tập tục “Gái thập tam-Nam thập lục tác hợp Phu-Thê” nghĩa là Gái 13 tuổi-Trai 16 tuổi là dựng vợ-gả chồng mà các bậc tiền bối chững trạc và phát tiết tài năng cũng như sự mơ mộng từ khá sớm như vậy?Hơn nữa,với tình yêu thơ mộng đầu đời lại sớm phải chia ly đã tạo nên một hoàn cảnh hết sức trái ngang và cay đắng “đóng dấu” vào tâm hồn vốn lãng mạn của cô gái Vân Chung thì từ cảm xúc mãnh liệt ấy có trở thành những vần thơ thấm đẫm nước mắt cũng có gì là khó tin đâu?

 

Trước và trong “thời kỳ T.T.Kh” ông Thanh Châu có viết hai tác phẩm. Một là truyện ngắn Hoa tigôn mà từ đó mới có thơ “họa” lại của T.T.Kh,hai là bài tùy bút Những cánh hoa tim được viết sau khi T.T.Kh đã xuất hiện đầy đủ với bốn bài thơ như muốn “kết” lại câu chuyện…xa Vân Chung ra Hà Nội,ông Thanh Châu đã hết sức sầu thương về mối tình ấy,một sự mất mát và hụt hẫng không gì bù đắp được như ông đã “thú nhận” trong Những cánh hoa tim: “Vì tôi thấy tôi cảm thấu hết được những cái gì là tê tái trong tình ái.Tôi có tất cả tâm sự của một người đã từng chua xót vì yêu…”.Đó chính là sự chua xót về mối tình duyên không thành giữa ông và bà Vân Chung mà nay ông đã xác nhận(với trần Đình Thu).Vào thời gian này, tiểu thuyết Đoạn Tuyệt của nhà văn Nhất Linh( Nguyễn Tường Tam)cũng được xuất bản,có quan điểm đả phá về tập tục phong kiến vẫn ngự trị trong xã hội đương thời,dù với mục đích ấy thế nhưng Nhất Linh vẫn không dám “sắp xếp”cho hai nhân vật Dũng và Loan trốn đi nơi khác để cùng nhau xây tổ ấm mà phải để hai người chia tay nhau, Loan về nhà chồng còn Dũng bước đi phiêu bạt giang hồ. Ấy là do hoàn cảnh xã hội khi đó chưa cho phép có sự cải cách quá mạnh mẽ dù là trong tiểu thuyết,nhà văn chỉ dám “tạo nên” cái chết tai nạn của người chồng như một sự giải thoát cho niềm bất hạnh của nhân vật Loan khi phải sống bên cạnh người chồng giầu sang mà không có tình yêu đôi lứa. Điều đó cũng cho thấy rằng  những cô gái dù có “tân học” đến mấy cũng không thể nào thoát ra được ngoài vòng cương tỏa của lễ giáo phong kiến “môn đăng-hộ đối” khi sống trong thời đại ấy.

 

Hoàn cảnh của ông Thanh Châu và bà Vân Chung cũng tương tự như hoàn cảnh của Dũng và Loan chứ không thể khác được. Tuy là trong truyện ngắn Hoa Tigôn ông Thanh Châu đã “dũng cảm” khi dám “cho” nhân vật họa sĩ Lê rủ người yêu Mai Hạnh trốn sang Nhật cùng mình xây dựng cuộc đời mới,thế nhưng điều đó cũng chỉ là một giấc mơ xa vời khi người yêu của chàng họa sĩ cuối cùng cũng không thể vượt qua được vòng lễ giáo. Cũng trong tùy bút Những cánh hoa tim ông cảm thán: “ Một mùa thu cũ,tôi đã ngắt những bông hoa ấy trong tay và vò nát chúng đi trước một giàn hoa…bỗng nhiên,nhìn những cánh hoa đỏ trong tay, tôi nghĩ đến một quả tim rớm máu…”Thanh Châu vò nát những cánh hoa tigôn nhỏ bé ấy vì lẽ gì? Phải chăng nó chính là “chứng nhân” của tình yêu một thuở giữa ông và bà Vân Chung,những hoài niệm về mỗi bước chân nhè nhẹ dưới giàn hoa Tigôn trước sân nhà trong những buổi chiều hoàng hôn sắp tắt? Cho nên các nhân vật trong truyện ngắn chỉ là cái hình hài bên ngoài để chứa đựng cốt chuyện còn câu chuyện tình buồn của hai người mới chính là “linh hồn” của các nhân vật vậy. Vì thế,nỗi niềm của nhân vật,những hoài niệm đầy u uất,đầy nuối tiếc về những “cánh hoa tim vỡ rơi lả tả mỗi chiều thu” cũng chính là nỗi niềm của nhà văn Thanh Châu và bà Vân Chung người yêu ông,những lý giải đó đã làm cho sự xuất hiện những bài thơ như cào cấu tâm can, như những tiếng kêu than đầy ai oán của T.T.Kh khi truyện ngắn Hoa Tigôn ra mắt bạn đọc trở thành rất dễ hiểu.Vào thời kỳ những năm 30 thế kỷ trước,những cô gái có tâm hồn lãng mạn như bà Vân Chung đều tìm đọc tạp chí Tiểu thuyết thứ bảy và Phụ Nữ tân văn (Phụ nữ thời đàm-ở phố Hội Vũ-Hà Nội) cũng như những tiểu thuyết tình cảm khác. Vì thế khi đọc được truyện ngắn Hoa Tigôn thì bà Vân Chung cũng đau lòng không kém gì nhân vật trong truyện và chắc chắn bà cũng nhận ra được “người xưa” nhưng không phải chỉ bằng cốt chuyện mà là do những ngôn từ quen thuộc chứa đựng bên trong (như Hoa tigôn-quả tim vỡ- trái tim rớm máu…) hoặc cũng có thể còn ở chi tiết chàng họa sĩ rủ người yêu trốn đi cùng mình…Vì thế,ở trong hoàn cảnh như vậy, nhất là với một người có tâm hồn lãng mạn như bà Vân Chung thì việc làm thơ “đối đáp” lại cũng là điều hoàn toàn có thể giải thích được,nhưng là người thận trọng sau khi biết chắc chắn là “người xưa” rồi thì bà mới gửi tiếp Bài thơ thứ nhất như một dịp để nói hết lòng mình do bài thơ đầu chưa tiện nói hết, còn lý do tại sao lại có Bài thơ cuối cùng thì chúng ta cũng đã biết.

 

2-Thơ của T.T.Kh ngày nay:

 

Khi đọc các tác phẩm của nhà văn Thanh Châu cũng như những bài thơ của T.T.Kh ta thấy ngoài sự xuất hiện liên tục của loài hoa “chủ đạo” là hoa Tigôn thông qua hình tượng khá đặc biệt là Trái tim,quả tim…thì chúng ta còn thấy cả hai cũng thường nhắc đến Mùa Thu, chúng ta cũng đã biết mùa thu là lúc bắt đầu của mối tình giữa ông Thanh Châu và bà Vân Chung-đúng như T.T.Kh đã viết:- Một mùa thu trước mỗi hoàng hôn để rồi Tôi chờ người đến với yêu đương cho đến lúc kết thúc của cuộc tình không biết có phải cũng là một mùa thu hay không?:

 

Tôi nhớ lời người đã bảo tôi

Một mùa thu trước rất xa xôi

Đến nay tôi hiểu thì tôi đã

Làm lỡ tình duyên cũ mất rồi.

 

Nhưng quả thật hình ảnh của mùa Thu cũng đầy lãng mạn và cũng thật đượm buồn,dường như là nó rất hợp với tình yêu dang dở và vì thế mà điều đó có “đóng dấu” vào trái tim của những người trong cuộc cũng không có gì là khó hiểu…bà Vân Chung cũng rất hay làm thơ về mùa Thu,trong những bài thơ của bà thì có đến hơn một nửa là viết về mùa Thu hoặc liên quan đến mùa Thu, phải chăng như những điều vừa phân tích ở trên mùa Thu đã mãi mãi ám ảnh Bà?Chúng ta cùng đọc mấy bài thơ về mùa Thu của Bà mà Trần đình Thu sưu tầm được khi gặp bà Thư Linh:

 

BÀI THƠ CUỐI THU-1960

 

Nhớ những mùa thu trước

Êm cảnh thanh bình

Trăng ngà trải lụa thiên thanh

Khuôn hoa e ấp trên cành thắm tươi

Thế rồi

Bão táp mưa sa

Trăng tàn hoa tạ

Mông mênh sầu ngập biển đời

Trời thu lộng gió để người sầu thương

 

THU CAO NGUYÊN-1960

 

Lá vàng gió cuốn bay vèo

Giật mình chợt nhớ: Ơ chiều vào thu

Xa xa sương phủ mịt mù

Ạt ào thác đổ âm u núi rừng

 

VÀO THU-1993

 

Hơi may se cả bầu trời

Hàng cây lá đã vàng phơi ít nhiều

Nhà ai một mái tịch liêu

Chìm trong làng vắng tiêu điều chiêm bao

 

Cảm nhận đầu tiên khi ta vừa đọc xong mấy bài thơ trên là nó quá bình thường, không xứng tầm với thơ của T.T.Kh ,thế nhưng điều đó mới là điều đáng mừng vì như vậy mới đúng là… T.T.Kh,đơn giản là bởi chẳng có nhà thơ nào,ngay cả những nhà thơ được mệnh danh là “Chúa tể của thơ tình” thì cũng không thể làm thơ hay cả đời được,dù cho cảm xúc có “dạt dào” đến mấy,thế nhưng cảm xúc của con người lại vốn dĩ chẳng cái nào giống được cái nào,ví dụ như ta đau đớn vì bị chính người yêu ta phụ bạc tất phải khác cảm xúc của kẻ chỉ được nghe người khác kể lại,đấy là trường hợp xấu nhất trong rất nhiều ví dụ về cảm xúc cần phải có để sáng tác ra thơ tình…Như nhà thơ Vũ Cao cả đời chỉ làm được mỗi một bài thơ Núi Đôi là còn mãi với thời gian,sau này ông vẫn làm thơ nhưng có lẽ bản thân tự thấy không hài lòng nên ông không cho xuất bản? Ngay như nhà thơ Xuân Diệu ông chúa thơ tình thì những bài thơ thật sự gọi là hay đến mức “để đời”cũng chỉ đếm chưa hết mười đầu ngón tay,hơn nữa ngoài cảm xúc ra cũng còn cần phải có một hoàn cảnh đặc biệt nào đó và cả hai cái “cộng hưởng” lại thì mới tạo ra được những “tuyệt tác” nổi trội trong vô số những bài thơ vốn của cùng một tác giả. Điều này đã giải thích tại sao bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử lại tuyệt diệu đến thế nếu như không có tấm ảnh chụp bến đò Vỹ Dạ mà người đẹp Hoàng Hoa gửi vào trong lúc Chàng đang vô cùng tuyệt vọng nằm trên giường bệnh…Trường hợp bà Vân Chung- T.T.Kh cũng thế thôi, mấy chục năm trôi qua nỗi buồn,nỗi nhớ rồi cũng dần nguôi ngoai lại sống một cuộc sống bình thường cũng như sự bận bịu vì còn phải lo nuôi dạy con cái…thì còn đâu nữa cảm xúc cũng như hoàn cảnh  đặc biệt để Bà có thể sáng tác nên những vần thơ Trác tuyệt như ngày nào? Cho nên ngày nay,có ai đó sáng tác được những bài thơ “giống như”giọng thơ của T.T.Kh và nhận mình là T.T.Kh thì lại chắc chắn không phải là… T.T.Kh.vậy!.Và nếu vẫn còn nghi ngờ thì bắt buộc chúng ta lại phải trả lời cho bằng được câu hỏi:- Liệu ở trong cuộc đời này có ai có “thân phận” phù hợp với T.T.Kh hơn bà Vân Chung không?...

 

AI LÀ T.T.Kh ?

 

-PHẦN 5

 

1-Sự kiện bà Vân Chung bị tiết lộ “Thân phận”:

 

Khoảng đầu tháng 9 năm 1994 trên Báo Thanh Niên xuất hiện loạt bài đăng nhiều kỳ nhan đề T.T.Kh Nàng là ai? Và bài viết tóm tắt câu chuyện trên của tác giả Thế Nhật in trong tập san Nghệ thuật thứ bảy của nhà xuất bản Văn nghệ tp.HCM.Trước khi in thành sách cùng tên (Sau này khi tái bản chỉ đổi tên tác giả thành Thế Phong). Qua sự tiết lộ vô tình của bà Thư Linh một người bạn gái “vong niên” của bà Vân Chung,làm xôn xao dư luận bạn đọc yêu thơ trong và ngoài nước,dẫn đến phản ứng khá gay gắt của người trong cuộc là bà Vân Chung qua bức thư ngỏ gửi bà Thư Linh đồng thời cũng gửi đăng trên Nguyệt san văn hóa số 9/94 và Báo Thanh Niên vào tháng mười một cùng năm. Mặc dù trước đó,ngày 20/9/1994 bà Thư Linh cũng đã viết thư gửi sang Pháp cho bà Vân Chung nhằm thanh minh cho một sự việc đã rồi: “Chị Vân Nương thân mến,em in xong tác phẩm Những dòng thơ hoa chưa kịp gửi tặng chị thì được anh Thế Phong và Trần Nhật Thu (Thế Nhật là tên ghép từ chữ lót của hai tác giả ở lần xuất bản đầu) đem tới tặng tập T.T.Kh Nàng là ai?.Em giở ra đọc mới hay: Chỉ vì coi bài thơ Hoa Tim trong tập Những dòng thơ hoa mà ra chuyện! Xin Chị đừng buồn nhé.Em xin Chị bình tĩnh đọc lại những diễn biến vì sao em nói ra T.T.Kh là ai?Sau khi ở nước ngoài về,em có ý định ở lại nước nhà,bạn bè hay lui tới tụ họp nói chuyện văn chương.Hôm đó có anh,chị Như Hiên-Thanh Vân,Thế Phong,Quốc Văn và một vị nào đó nữa.Em nghe anh Thanh Vân nhắc tới T.T.Kh rằng anh ấy đã tới thăm tại nhà,khi nghe ai đó hỏi: -Nay T.T.Kh còn trẻ không?anh Thanh Vân nói:-Già và không còn đẹp nữa,thơ thì xuống lắm,xem rồi cũng không hay. Em thì chị lạ gì,rất thẳng thắn,hơn nữa T.T.Kh em coi là thần tượng nên em nhíu mày nói:- Có thể T.T.Kh anh quen là giả đó vì tôi cũng được biết T.T.Kh,thơ nay vẫn tuyệt vời và còn đẹp lắm!anh Thanh Vân cứ nhất định cãi người Anh quen là T.T.Kh thật và hỏi em:-Người chị biết là ai?.Em bực bội nói là:-Chị Vân Nương chứ ai!thế rồi câu chuyện đứt quãng vì có người mới tới,Thanh Vân và Như Hiên ra về.Đêm đó em ngồi viết về chuyện tình của T.T.Kh với tựa đề Hoa Tim và chú thích: Gửi người chị thơ phương xa Tôi vô cùng mến yêu,ý em gửi tặng chính Chị vì em vẫn chưa thể quên năm anh Chấn chưa đi cải tạo về,một chiều mùa thu chị lên chơi, em cùng chị luận bàn về sắc thái của các Nữ sĩ, khi nhắc tới ba bài thơ về Hai sắc hoa tigôn,em nhớ trước đây chị bảo em chị ở Thanh Hóa.Chị nhớ có lần em đã hỏi một chị bạn cũng ở Thanh Hóa có biết T.T.Kh là ai không? Chị ấy bảo không biết nhưng nghe người ở Thanh đồn tên cô ta là Chung đẹp lắm và giỏi thơ,nhưng đã lấy một ông quan huyện.Lúc đó em mới hỏi chị:-Tên Vân Nương là bút hiệu hay chính tên chị?Chị bảo:-Tên mình là Trần Thị Vân Chung.Chị có nhớ  em nói ngay:-Thì ra T.T.Kh là chị rồi! Chị cười:-Ai nói với Thư Linh thế?Em trả lời có người nói lâu rồi (ý bà Thư Linh muốn nói đến lời chị bạn ở trên?) Nhưng sao nghe nhiều bài nào là Nguyễn Bính,nào là Thâm Tâm nhận…vậy là ai? Chị lại cười:-Họ nói bậy thôi!...Chị còn cho em biết:-Cách đây ít lâu Anh bạn cũ ấy vào Nam tìm chị mãi không thấy, sau tìm được nhà chị Minh, chị Minh sang kêu chị (lúc đó anh Chấn còn bị giữ ở ngoài Bắc) Chị sang tới nơi, khi gặp nhau, không hiểu sao chị khóc,Anh bạn xưa có nói rằng tìm mãi không được tin tức chị, nhiều khi lên cả xe bus tìm chị nữa,em bảo rảnh sẽ viết về chị.Chị bảo:-Thư Linh đừng viết,anh Chấn hay ghen lắm,nên em hứa sẽ không viết.Có những mẩu chuyện rời rạc như anh Thế Phong hỏi:-Chắc khi xưa chị Vân Nương đẹp lắm? Em trả lời: Nếu không đẹp sao anh Chấn chỉ thấy hình đã mê quyết tìm cho ra xin cưới? Em đâu dè Thế Phong và Trần Nhật Thu viết thành tác phẩm T.T.Kh Nàng là ai? Căn cứ (cả) vào bài thơ Hoa tim của em.Có nhiều chỗ họ hư cấu như nhắc thời gian đó Chị ở nhà bà Mộng Tuyết,còn chỗ Chị và người ấy gặp nhau,em chỉ thuật là đã khóc,vậy mà họ dám tầm bậy là đã…Em và Chị đã ra ngoại quốc thì bạn bè thân ở xa gặp ôm hôn để tỏ lòng mến thương cũng chuyện thường thôi,nhưng trong bài thơ em đâu có nói ôm hôn,nên em phôn đòi cải chính thì sách đã in mất rồi! Mấy đêm nay em thức trắng bực mình giận anh Thế Phong đã không bỏ những dòng vớ vẩn đó,em tin Chị cũng sẽ bực mình và giận em….Hôm qua em gặp chị Như Hiên,chị tỏ ra bất bình về chuyện này nói sẽ gửi đăng bài một tờ báo lá cải nào đó,phóng tác từ tập T.T.Kh Nàng là ai? của Thế Nhật để gửi sang bắt chị phải cải chính. Như Hiên còn nói chỉ có Như Hiên mới có quyền được nói về chị thôi.Em hiểu Như Hiên,tức vì chị ở trong Quỳnh Dao sao chị không tâm sự với chị ấy mà em là người ngoài Quỳnh Dao lại được biết!Đời có những người quen nhau mấy chục năm mà vẫn không thể coi nhau là tri kỷ được. Em không biết tình chị đối với em từ nay như thế nào? có giảm đi không? Nhưng riêng em lúc nào cũng kính yêu chị và coi chị là thần tượng của lòng em,dù vì chuyện này mà chị có giận em thì em cũng xin tạ lỗi cùng chị. Em tin rằng các cháu đã sống với văn minh Âu Tây sẽ hiểu và luôn kính trọng yêu quí mẹ.Người con gái lớn lên gặp người ý hợp tâm đầu,yêu nhau nhưng hoàn cảnh phải xa nhau,mối tình tuổi thơ thật trong trắng. Khi lấy chồng chị vẫn yêu chồng,yêu con, không hề có điều khuất tất thì mối tình đó rất cao thượng có chi đâu mà phải cải chính,làm như chị không hay biết,đó là chị đã thấu chữ vô thường vậy và như thế là chị đã không giận em…Chị Hỷ Khương rất cảm thông với em về chuyện này, riêng Như Hiên tỏ vẻ khó chịu nói:-“Nếu không phải là em thì chị ấy đã viết báo cải chính rồi” Em thì chị lạ gì,em bảo:-Cứ viết để em cũng sẽ viết theo những gì em đã biết.Nếu vụ này rùm beng lên thì âu cũng là do bài thơ Hoa tim mà ra,đúng là nghiệp thơ của em chị ạ. Một lần nữa em mong chị đọc kỹ cả hai tập thơ và hiểu cho em rằng vẫn luôn tôn trọng chị chứ không có ý gì khác…”

 

Đến đây chúng ta hãy tạm thời “quên” những phân tích, chứng minh ở các phần trước để cùng lý giải cho những câu hỏi mới phát sinh từ lá thư này.Trước hết,lá thư được viết vào năm 1994 bà Vân Chung đã 75 tuổi, thế mà bà Thư Linh lại viết thơ nay vẫn tuyệt vời và còn đẹp lắm! Mới đọc qua thì thấy có vẻ hơi vô lý, nhưng nếu ta để ý đến tâm lý phụ nữ một chút thì sẽ thấy rằng ai mà chẳng thích khen đẹp,dù có là một bà già? Vì thế đây chỉ là một lời khen có tính chất xã giao của bà Thư Linh cũng là điều dễ hiểu. Câu hỏi thứ hai là:-Dựa vào đâu mà bà Thư Linh biết được T.T.Kh quê ở Thanh Hóa mà đi hỏi chị bạn? Lý giải cho điều này chúng ta phải lưu ý đến câu thơ cũng tốn rất nhiều giấy mực: Ở lại vườn Thanh có một mình…xoay quanh địa danh này như chúng ta cũng đã biết có nhiều cách giải thích khác nhau,nào là Thanh Giám ngoài Hà Nội, nào là đất Thanh Miện-Hải Dương rồi lại Xứ Thanh-Thanh Hóa…của nhiều thế hệ nhà thơ cũng như bạn đọc yêu thơ và bà Thư Linh còn là một người làm thơ tất nhiên cũng không thể không biết về câu chuyện đó,cho nên khi đọc được tất cả những “xuất xứ” của câu chuyện về thơ T.T.Kh bà cũng tò mò không kém mọi người,nhưng khác với những người chỉ yêu thơ mà không có khả năng làm thơ bà hiểu thế nào là cảm xúc cũng như hoàn cảnh cần phải có để một nhà thơ có thể sáng tác được những bài thơ buồn đến thế,vì lẽ đó khi đọc Nguyễn Vỹ kể về Thâm Tâm có thể cũng làm bà ngờ ngợ nhưng không lý giải được,tuy không sinh hoạt cùng trong nhóm thơ Quỳnh Dao nhưng bà cũng thường xuyên tiếp xúc với họ,cùng nói chuyện,bàn luận về văn-thơ. Phải chăng những lần như vậy với khả năng tâm lý của người phụ nữ họ cũng không mấy tin vào những gì mà ông Nguyễn Vỹ đã viết? Hơn nữa khác với ngoài Bắc những năm chiến tranh, ở trong Nam vẫn đều đặn xuất bản những sáng tác chủ yếu về tình yêu đôi lứa của các nhà văn,nhà thơ nhất là của các văn thi sĩ miền Bắc di cư,việc họ dùng từ Xứ Thanh để chỉ đất Thanh Hóa là không hiếm gặp chứ chưa có ai gọi đất Thanh Miện, hay Thanh Giám là Xứ Thanh bao giờ.Như vậy vì đã không mấy tin câu chuyện của Nguyễn Vỹ(dù không có đủ tư liệu như ngày nay để phản bác) và cái từ Vườn Thanh lại có vẻ “gần gũi” hơn với từ Xứ Thanh thì cũng giúp cho bà Thư Linh tạm thời “loại” được hai địa danh đầu,vì thế chỉ còn lại Thanh Hóa là khả dĩ nhất với trường hợp T.T.Kh,cho nên điều đó đã tạo “động lực” để bà đặt câu hỏi “nghi vấn” với chị bạn quê Thanh Hóa chứ không phải câu hỏi khẳng định là hoàn toàn hợp lý.Tiếp theo những phân tích ở trên, lại là chị,em  thân thiết lâu ngày qua những lần tiếp xúc,tâm sự dù bà Vân Chung có khéo che dấu đến mấy thì cũng phải có lúc vô tình bộc lộ về cuộc sống vợ-chồng không được hạnh phúc mà với một người cùng giới lại vốn có sự nhậy cảm của một nhà thơ thì không khó để bà Thư Linh “nắm bắt” được điều đó,cho nên khi nghe bà Vân Chung nói rõ tên mình, cộng với lời kể của chị bạn thì bà Thư Linh gần như khẳng định ngay: -Thì ra T.T.Kh là chị rồi! là điều có thể chấp nhận được.Một câu hỏi nữa lại được đặt ra:-Sao đã khẳng định… là chị rồi! mà bà Thư Linh lại còn hỏi: Nhưng sao nghe nhiều bài nào là Nguyễn Bính,nào là Thâm Tâm nhận…vậy là ai? Tâm lý chung, trong chúng ta khi một sự việc đang trong “tầm tay” thì có ai mà lại không muốn được nghe chính người trong cuộc khẳng định lại với mình? Vả lại đây là câu hỏi nghi vấn chứ đâu phải là câu hỏi khẳng định.? Vì thế điều này cũng là hoàn toàn hợp lý. Nhưng tại sao chị,em đã chơi với nhau khá lâu mà bà Thư Linh không biết tên thật phải để đến lúc đó mới hỏi lại? Cũng rất đơn giản là,dù có cùng là dân miền Bắc nhưng sống lâu ngày ở miền Nam thì ắt bà Thư Linh cũng phải “nhập gia tùy tục” vì ở trong này họ không gọi tên “cúng cơm” mà là gọi theo thứ tự (sinh trước,sinh sau trong gia đình) cho nên hiếm có ai dám đường đột đi hỏi tên người ta bao giờ nhất lại là người thuộc lớp “cổ xưa” như bà Vân Chung, hơn nữa ở miền Bắc hay miền Nam thì các cụ gia đình khá giả cũng thường hay gọi theo tên Hiệu…cho nên việc bà Thư Linh nhân dịp đó mới hỏi tên thật của bà Vân Chung cũng không có gì là lạ.Câu hỏi cuối cùng,một câu hỏi vô cùng quan trọng và ít nhiều cũng góp phần khẳng định về thân thế của bà Vân Chung- T.T.Kh là: Người ở Thanh đồn tên cô ta là Chung đẹp lắm và giỏi thơ,nhưng đã lấy một ông quan huyện liệu có đáng tin?.Như chúng ta cũng đã biết,thị xã Thanh Hóa ngày xưa vốn nhỏ bé nên ắt hẳn có nhiều người biết về mối tình giữa bà Vân chung và ông Thanh Châu cũng như việc bà Vân Chung bị ép gả chồng như thế nào,hơn nữa ở một thị xã dù là nhỏ bé thì cũng không thể chỉ có một mình nhà bà Vân Chung là giầu có,suy rộng ra thì chắc chắn cũng không phải chỉ có mình bà Vân Chung mới đọc Tiểu thuyết thứ bảy và Phụ Nữ tân văn mà còn có nhiều người khác cũng biết và đọc những tờ báo này.Vì thế khi truyện ngắn Hoa tigôn của ông Thanh Châu ra đời và mấy tháng sau lại xuất hiện hai bài thơ ký tên T.T.Kh thì chắc chắn nhiều người ở Thanh Hóa cũng đọc được,trong số đó có người nhận ra ông Thanh Châu cùng quê hương mình và cùng nhau xì xào bàn tán nhưng chỉ ở phạm vi hẹp,có lẽ thời gian đầu sự việc cũng chỉ dừng lại như vậy.Thế nhưng khi Bài thơ đan áo đến tay bạn đọc thì người ta mới xâu chuỗi các sự kiện và nhận ra rằng,cô gái vừa lấy chồng nhà giầu,người yêu cũ của ông Thanh Châu chính là T.T.Kh cứ thế tin đồn lan rộng ra,đến nỗi T.T.Kh đã phải thảng thốt “kêu” lên trong Bài thơ cuối cùng: -Là giết đời nhau đấy biết không? Hoặc: -Nếu không yên được thì tôi chết mà quên cả giữ ý tứ,đây là câu thơ khiến nhiều thế hệ bạn đọc chê dở cũng là điều dễ hiểu vì quả thật là ta không thấy được “chất thơ” ở trong đó.Và cũng trong tâm trạng hoảng loạn , T.T.Kh như ngầm nhắc người yêu hãy chấm dứt câu chuyện này:

 

Giận anh em viết dòng dư lệ

Là chút dư hương điệu cuối cùng.

 

Còn việc bà Vân Chung giỏi thơ  khiến nhiều người biết cũng không có gì là lạ,bởi vì với tâm hồn lãng mạn của những cô gái gia đình khá giả, lớp “tân học” thời bấy giờ hay tìm đọc Tiểu thuyết thứ bảy và Phụ Nữ tân văn thì bạn bè cùng trang lứa thường tụ tập cùng nhau xướng họa văn thơ cũng là điều dễ hiểu và câu chuyện đồn đại đến tai bạn bà Thư Linh có lẽ là ở giai đoạn sau này khi chồng bà Vân Chung đã ra làm quan tri huyện.Đến đây chúng ta có thêm cơ sở để khẳng định rằng việc Bài thơ đan áo xuất hiện ngoài ý muốn đã làm bà Vân Chung không những giận người yêu cũ vì “cho đi” bài thơ bà tặng riêng ông và chị gái mình mà nỗi lo sợ việc bại lộ danh tính không phải chỉ là “thần hồn nát thần tính” nữa mà  đã là sự thật.Những phân tích ở trên cũng như từ các phần trước đã góp phần cho chúng ta hiểu ra rằng tại sao ba bài thơ sau lại không hay bằng bài thơ đầu Hai sắc hoa Tigôn,bởi lẽ với cảm xúc khác nhau, hoàn cảnh ra đời khác nhau theo từng “cung bậc” tình cảm  và thực tế diễn ra như chúng ta vừa diễn giải đã chứng minh điều đó và đến đây điều thắc mắc bấy lâu nay của nhiều thế hệ đọc giả cũng đã được giải đáp một cách thỏa đáng!?...

 

Sự việc bà Như Hiên bảo:-chỉ có Như Hiên mới có quyền được nói về chị thôi. Cũng đã được bà Thư Linh lý giải khá đầy đủ trong lá thư rồi, ở đây chúng ta chỉ nói thêm một chút về tâm lý thường tình của một nhóm bạn chơi chung với nhau,nhất lại là phụ nữ thường ít khi chấp nhận việc người khác “thân” với người kia hơn mình,tâm lý muốn mình luôn được chú ý,được là nhân vật “trung tâm” hay ít ra cũng được coi là gần gũi với người nào đó nhất trong nhóm so với những người khác,nhất là người đó lại là bạn “đến sau” đã thế lại còn biết về những điều bí mật trước cả mình thì phản ứng đó của bà Như Hiên cũng là điều không mấy lạ lùng và tâm lý,tính tình con người ta là rất khác nhau cho nên bà Thư Linh được Chị Hỷ Khương rất cảm thông với em về chuyện này cũng  là rất đời thường vậy…

 

2-Tác phẩm “T.T.Kh Nàng là ai?” trong con mắt bạn đọc:

 

Khi tác phẩm T.T.Kh Nàng là ai? của tác giả Thế Nhật xuất bản, hầu hết ý kiến của độc giả cho là chuyện “lá cải” để câu khách.Tại sao lại thế? Chúng ta cùng đọc để xem người “ngoài cuộc” Phan Đức nói gì: “Cảm tưởng đầu tiên của tôi khi đọc cuốn T.T.Kh Nàng là ai? của Thế Nhật do NXB Văn hóa thông tin ấn hành là:-Cuốn sách chưa kết thúc được một nghi án văn học tồn tại hơn nửa thế kỷ,thì lại tạo ra một nghi án mới:-Tác giả Hoa tigôn có phải là người tình của T.T.Kh? và Nữ sĩ Vân Nương có phải là T.T.Kh hay không?Trước khi cuốn sách của Thế Nhật được xuất bản,tôi được đọc một bài,cũng của chính tác giả Thế Nhật in trong tập Nghệ thuật thứ bảy (9-94)của nhà xuất bản Văn nghệ tp.HCM nhan đề: “Chưa ai biết.Chưa ai viết:-Nữ sĩ T.T.Kh thực sự là ai?.Ở đây,tôi không đề cập tới nội dung bài báo trên của Thế Nhật.chỉ nói một điều :-Người viết quá ẩu.Trong bài viết,tác giả đã cho công bố một bức ảnh(ở trang 4) và chú thích:-“ Bà T.T.Kh và người bạn chụp trong vườn cam tại Mỹ Tho năm 1984-Bà T.T.Kh cầm trái cam” Sự thật người cầm trái cam là nhà thơ Tôn Nữ Hỷ Khương.Nhưng có lẽ Thế Nhật cố tình chú thích sai đi để có thể viết câu sau đây:  “Bà T.T.Kh tay cầm trái cam mà tôi nghĩ đó là trái cấm của EVA đã đưa cho chàng ADAM” (trang 9).Chi tiết trên dù nằm ngoài cuốn sách T.T.Kh Nàng là ai? nhưng người ta vẫn thấy sửng sốt, nghi ngờ sự trung thực và thận trọng của tác giả Thế Nhật trong lúc lấy tài liệu.

 

Mới đây,tôi có dịp gặp chị Phạm Minh Chi sinh năm 1954,là con gái thứ ba của ông,bà Hà Thượng Nhân(Phạm Xuân Ninh) và Trần Thị Anh Minh (em gái bà Vân Chung). Chị Phạm Minh Chi hiện ở 333/14/8 Lê Văn Sỹ-Q.Tân Bình-tp.HCM gọi bà Vân Nương bằng bác, chị Chi trước là giáo viên dạy Pháp văn, nay đã nghỉ.Chị cho biết:

 

-“Sau khi đọc cuốn T.T.Kh Nàng là ai? Tôi thấy sách viết thiếu đứng đắn và sai quá nhiều. Ví dụ,gia đình bác Vân Nương có tám người:-Bác cả rồi đến một bác gái,bác Vân Nương là thứ ba…vậy mà sách nói sai nhà chỉ có năm người, bác Vân Nương là trưởng nữ. Hay như đoạn sách nói sau giải phóng, bác Vân Chung “ở Sài Gòn buôn bán nhỏ,chạy vạy tảo tần nuôi con”Kỳ thực lúc đó,các anh chị của tôi đã thành gia thất cả rồi và có người sống ở nước ngoài. Đoạn nói “Phu quân(tức Bác trai)mê một thư ký ở văn phòng Luật sư,nơi ông làm việc” là hoàn toàn bịa đặt,bôi nhọ cả người đã chết. Đoạn tả ông Thanh Châu vào tìm xin gặp bác Vân Chung ,vừa viết sai sự thật vừa viết theo lối rẻ tiền,câu người đọc. Cuộc gặp diễn ra ở nhà bác Vân Chung,sách lại bảo ở nhà tôi.Người Cô họ tôi dẫn ông Thanh Châu đi gặp bác Vân Chung sách lại nói Mẹ tôi dẫn Bác đi gặp ông Thanh Châu,những chi tiết,sự việc đơn giản ấy về gia đình Bác tôi rất dễ kiểm chứng mà người viết còn viết sai sự thật,huống hồ tin làm sao được chuyện tác giả Thế Nhật bảo bác Vân Chung là T.T.Kh” Vậy Thế Nhật căn cứ vào đâu để đưa ra những thông tin ấy?...Tác giả Thế Nhật khẳng định: “Chúng tôi phải cảm ơn bà Đ.T.L nhiều,bởi vì không có bà thì sẽ không có cuốn sách này” (trang 84).Vậy nguồn thông tin gốc là nơi bà Đ.T.L theo bài trả lời của bà Nghiêm phái-Thư Linh(tức Đ.T.L)đăng trên trang 24 và 25 Nguyệt san Văn Hóa (số tháng 9/94)…Ngày nay, ai cũng biết giữa tác giả Hoa Tigôn với bà Vân Chung từng có một tình cảm cao thượng và trong sáng,như ông Thanh Châu xác nhận: “Đó là chuyện một thời với bạn bè cùng sinh trưởng ở thị xã quê cũ Thanh Hóa”. Nhưng chuyện đó không có nghĩa là T.T.Kh nhất thiết phải là Vân Chung.Tôi cho rằng ngay từ đầu, bà Thư Linh đã ngộ nhận từ sự “không phủ định” của bà Vân Nương để rồi cứ trượt dài trên con đường ngộ nhận và tác giả Thế Nhật đã căn cứ vào một “tài liệu giả tưởng” để viết nên cuốn sách.Cần phải nói thêm rằng,cũng trên tờ Nguyệt san văn hóa số 9/94,lời tòa soạn cho biết,từ bên Pháp “Bà Vân Nương đang phản ứng gay gắt về những điều đã biết qua tập sách kia” (Tức phản ứng bài viết của Thế Nhật tóm tắt nội dung cuốn sách T.T.Kh Nàng là ai? In trên Nghệ thuật thứ bảy!).Thế là ngày xưa, bà Vân Chung đã không nhận mình là T.T.Kh,còn bây giờ Bà đang “phản ứng gay gắt” Ta hãy chờ xem,nếu bà Thư Linh kể đúng sự thật và Thế Nhật viết đúng sự thật thì hà cớ gì bà Vân Chung lại “phản ứng gay gắt” nhất là đối với bà Thư Linh,một người “quen biết lâu đời”?”.

 

Đọc xong những gì ông Phan Đức viết ta thấy nổi bật lên những ý sau:

 

- Cả hai người,Phan Đức và chị Phạm Minh Chi đều không tin bà Vân Chung là T.T.Kh cũng như cùng lên án nhiều điều bịa đặt trong tác phẩm T.T.Kh Nàng là ai? là do lỗi của chính tác giả Thế Nhật,có lẽ cũng chẳng cần phải bình luận gì nhiều,bởi trong bài viết nêu trên ta đã thấy họ phản bác gần như đầy đủ rồi… Thế Nhật đã phạm phải một sai lầm khó cảm thông và tha thứ bởi tác giả đã không tuân thủ một điều sơ đẳng của thể loại “điều tra” là không bao giờ được khẳng định những điều mà mình mới chỉ được “nghe kể” mà lại không qua kiểm chứng,nhất là những sự kiện liên qua đến nhân thân của người trong cuộc…Trong thể loại này,người viết chỉ có thể dùng chính những dữ liệu,sự kiện mà hầu như ai cũng biết là các bài thơ của T.T.Kh, các tác phẩm-bài viết của ông Thanh Châu và của nhiều người khác có liên quan đến câu chuyện,hoặc tốt nhất là tiếp xúc được với những người trong cuộc để từ đó so sánh,đối chiếu,nêu ra những câu hỏi, những giả thiết,những ví dụ nhằm chứng minh hay phản bác để tìm ra “đáp số”có tính thuyết phục nhất,lôgich nhất chứ hoàn toàn không được áp đặt sự việc vốn có theo ý mình,ta chỉ có thể khẳng định khi đã chứng minh được những câu hỏi cần có từ chính những nguồn tài liệu nêu trên mà thôi. Đặc biệt cũng trong thể loại “điều tra”này là tác giả tuyệt đối không được hư cấu,bịa đặt theo chiều hướng thiếu tôn trọng những người trong cuộc và có liên quan, thông thường người ta chỉ có thể bỏ qua và thông cảm cho những sơ xuất nhỏ do nhầm lẫn vì sự kiện xảy ra đã lâu ngày hoặc nghe kể lại mà cũng không làm ảnh hưởng tới danh dự người khác hay bản chất của câu chuyện chứ không thể bỏ qua sự bịa đặt cố tình như là một giải pháp nhằm đánh vào sự tò mò vốn có của độc giả để câu khách,cho nên trong trường hợp này đối với tác giả Thế Nhật thì “một sự bất tín,vạn sự chẳng tin” là hoàn toàn chính xác và việc mọi người không tin câu chuyện ông viết thì tác giả chỉ có thể tự trách chính mình mà thôi !....

 

AI LÀ T.T.Kh ?

 

-PHẦN 6

 

1-Hai lá thư “phủ nhận” của bà Trần Thị Vân Chung:

 

Khoảng giữa tháng 9 năm 1994 tác giả Thế Nhật cho xuất bản cuốn sách T.T.Kh Nàng là ai?Ngay sau đó,trên Nguyệt san văn hóa thuộc Bộ văn hóa và báo Thanh niên đồng loại đăng những bài phân tích về cuốn sách.Trong đó báo Thanh niên chủ yếu đăng các bài phê phán,nhưng Nguyệt san văn hóa thì chủ yếu lại đăng các bài ủng hộ?Gây nên một làn sóng nhiều chiều về tác phẩm nêu trên,dư luận xôn xao đến mức cháu gọi bà Vân Chung bằng bác phải điện thoại sang Pháp thông tin cho bà biết...Bây giờ,ta hãy xem chính người trong cuộc phát biểu thông qua lá thư ngỏ viết ngày mùng 1 tháng 10 năm 1994 của bà Vân Chung viết từ Pháp gửi cho bà Thư Linh đồng thời cũng gửi đăng trên một số tờ báo: “…Tôi vừa nhận được hai cuốn Những dòng thơ hoa và T.T.Kh nàng là ai?.Xin cảm ơn Chị và xin trả lời lá thư chị trần tình.Cũng như gần đây tôi đã viết cho em Hỷ Khương phủ nhận chuyện bảo tôi là T.T.Kh,dặn em đưa thư cho chị và nhà văn Thế Phong cùng rõ, ngay việc viết lai lịch tôi cũng không đúng:-Gia đình tôi gồm 8 anh,em một anh một chị đến tôi là thứ ba.Chúng tôi làm đám cưới vào Noel 1939(chứ không phải 1934!)nhà tôi hơn tôi 3 tuổi(chứ không phải 7 tuổi).Có lẽ để phù hợp với câu “Bên cạnh chồng nghiêm luống tuổi rồi” chăng?Chỉ có vài chi tiết nhỏ đã thấy không đúng với con người thật của tôi,huống gì còn bao nhiêu chuyện giả tưởng do bộ óc tinh vi của chị phóng đại ra! Ví dụ bức thư của chị mà nhà văn Thế Phong đã trích dẫn ít dòng,đại khái “…coi tôi viết đã đủ chưa?...” Sao chị cả gan dám mạo nhận là bạn thân thiết của tôi sau năm 1945?(tuy viết T.T.Kh nhưng không ai ngu gì mà không biết chị ám chỉ tôi)còn bịa đặt “…chị đã hứa với T.T.Kh chỉ được viết lại tâm sự của bà khi bà không còn nữa…”…Cuộc đối thoại giữa tôi và chị trong một chiều mưa.Khi nhà tôi đang đi cải tạo(chị không nói rõ năm?)cái màn mà chính chị đã tả tôi nghe qua bức thư ngày 20-9-1994. Tuy chị đổ lỗi cho Thế Phong,nhưng rồi chị lại tự thú với tôi cũng qua bức thư này!-Xin thưa với chị,trong bài Hoa tim ấy chị chỉ mạo lại,chụp hình lại những vần thơ tâm tình của T.T.Kh mà ai cũng biết, chẳng có gì khác lạ để Vân Nương phải bận tâm!Mặc họ với nhau chứ!.Nữ sĩ Thư Linh “Viết gửi T.T.Kh người chị thơ phương xa…” người bạn thân thiết sau 1945 kia mà!Tôi mới gặp chị năm 1978 thì can dự gì đến tôi?Ôi! câu chuyện ở nhà em Minh(1976)do chị tả mới thật rùng rợn ghê gớm!Thật đáng sợ cho miệng lưỡi người đời!...Chị coi em Minh ngây thơ như đứa trẻ 12-13 tuổi vừa nghe vài câu giới thiệu sơ sài của ông khách lạ đã vội chạy te te đi tìm chị! và buồn cười nhất là ông còn dọa ngồi (ăn) vạ nữa!Tiếp đến cảnh hai người ngã vào nhau(chị xem viết tới những chữ thô tục tôi đã phải tránh né để khỏi thẹn với ngòi bút!)…theo tôi một người đàn bà Việt Nam đã có chồng thì là một cử chỉ vô luân,tồi bại!Hẳn mọi người ai cũng biết em Minh đông con,lúc nào cũng có vài con gái,mấy con trai lớn trong nhà thì bổn phận làm bác,làm mẹ phải dè dặt làm gương cho các con cháu chứ đâu có cảnh quá văn minh như chị đã tạo dựng nên!Chị cho là thường nhưng chúng tôi là con nhà có giáo dục,cổ truyền,không phải tư cách của chị,em chúng tôi! và tôi cũng phủ nhận sự việc đã bị chị vu khống cuộc gặp gỡ dơ bẩn ấy! Rõ ràng chị muốn bôi nhọ tôi chưa đủ,chị còn gắp lửa bỏ bàn tay em Minh nữa!...Khi chị bị hợp tác với nhà văn Thế Nhật đưa ra cuốn sách quái gở,tôi đã bị các chị,em trong Quỳnh Dao trách cứ

 

Các bạn trách tôi cũng đúng vì tình nghĩa mấy chục năm ít ra tôi gạn lọc được một,hai bạn tâm tình để thổ lộ tâm can.Tại sao đối với chị mới quen năm 1978 mà tôi vội trao trọn niềm tâm sự? Tôi cũng là con người đâu phải thần thánh mà không có tính khoe khoang?Nhận mình là T.T.Kh cũng hãnh diện lắm chứ.Chị đã lúng túng xin lỗi tôi,dỗ dành tôi như dỗ con nít sau khi:-Bị chị quất cho một đòn chí tử! như trong lá thư đề ngày 20-9-1994: “…Dù có vì chuyện này mà chị trách giận em thì em xin lỗi chị…” Ơ hay! Nếu chị đã kể đúng sự thật với nhà văn Thế Phong như những lời tôi đã kể với chị thì tại sao tôi có thể giận trách chị được?...Tôi suy ngẫm mãi…mới hiểu thâm ý chị là người háo danh vụ lợi …tạo dựng ra câu chuyện giả tưởng để có cuốn T.T.Kh nàng là ai?đồng thời in luôn cuốn Những dòng thơ hoa để ai đã đọc cuốn này sẽ phải tìm đọc cuốn kia!sách sẽ bán chạy như tôm tươi,tha hồ thu tiền về... Tôi không trách gì nhà văn Thế Nhật vì chính chị mới là đạo diễn,tác giả mà Thế nhật chỉ là người thu hình…Chắc chị đã đọc thư tôi viết cho Hỷ Khương? Đúng thế đấy chị ạ! Nếu thật tôi là T.T.Kh thì có gì là xấu?.Người con gái nào cũng có quyền yêu và cấm sao được người ta yêu mình?.Chỉ những người đàn bà có chồng rồi còn ngoại tình,còn yêu kẻ khác mới đáng khinh khi phỉ nhổ! Huống gì nay được khoác cho danh hiệu một nữ sĩ đã làm chấn động dư luận một thời…Nhưng tiếc thay,trước đạo lý và lương tâm đã không cho phép tôi nhận ẩu! Sợ một ngày nào đó,do một sự tình cờ ai đó tìm ra con người thật T.T.Kh thì danh chưa thấy đâu,chỉ nhận lấy sự khinh bỉ của đời.Nếu ở thời chế độ cũ chị đã bị ra tòa về tội gì chắc chị không phải là người ngu mà không biết?Nhưng hiện tình tôi chỉ còn cách nhờ báo chí phổ biến giùm hai bức thư trước dư luận để sáng tỏ thực hư vì giờ phút này trong bạn bè thân thuộc cũng như gia đình chúng tôi ở hải ngoại hay quốc nội chắc chắn đã đọc cuốn sách quái gở T.T.Kh nàng là ai? Do chị đẻ ra theo lời xác nhận của nhà văn Thế Nhật: “Nếu không có chị thì đã không có cuốn sách này” Chuyện bắt buộc tôi phải lên tiếng để mọi người cùng biết đâu là sự thật mà tôi là nạn nhân! Nhất là còn vì danh dự của mấy gia đình chúng tôi nữa…”.

 

Và đây,lá thư ngỏ thứ hai bà Vân Chung viết từ Pháp ngày mùng 4-11-1994 gửi bà Thư Linh và cũng được đăng công khai trên báo Thanh Niên số cuối năm 1994: “Cuốn sách T.T.Kh nàng là ai? đã tới tay tôi ngày 28-9-1994, do nữ sĩ Thư Linh gửi…Đọc xong cuốn sách,tôi nhận thấy đây là chuyện mơ hồ,hư cấu do sự tưởng tượng của Thư Linh,người cung cấp “tài liệu giả tưởng” cho tác giả Thế Nhật…chỉ là một thứ Tiểu thuyết,không thể coi như là “tài liệu văn học” như quí vị mong muốn. Bởi vì đã gọi là “tài liệu văn học” thì sự việc và nhân vật phải cho thật chính xác.Cuốn sách đã nêu đích danh tôi:-Vân Nương Trần Thị Vân Chung,nên tôi gửi thư này tới quí vị,lên tiếng đính chính những điều sai trái,lầm lỗi trong cuốn T.T.Kh nàng là ai?.Chỉ tiếc hành động của quí vị đã quá hấp tấp(nếu không muốn nói là quá sơ xuất).Vì theo thông lệ:-Trước khi xuất bản một cuốn sách thuộc về “tài liệu văn học”gọi đích danh đương sự,nêu hình ảnh,chà đạp lên đời sống cá nhân v.v…quí vị cũng nên thận trọng trong hành động,phải lắng nghe ý kiến của cả hai bên. Quí vị có thể liên lạc thẳng với tôi hỏi xem thực hư ra sao,để tránh những lầm lỗi tai hại…Điều trước nhất tôi xin thưa: “Tôi không phải là T.T.Kh!” Dưới đây tôi xin nêu rõ từng điểm sai trái,bịa đặt trong cuốn T.T.Kh nàng là ai?:

 

1/Trong sách viết chúng tôi làm đám cưới năm 1934…Tôi sinh năm 1919, nếu lấy chồng năm 1934 tôi mới 15 tuổi hay sao? trong sách viết tôi gặp ông Thanh Châu năm 17 tuổi,sao mâu thuẫn vậy?

Sao quá vụng tính toán cho thời gian không ăn khớp nhau?

 

2/Chúng tôi hơn nhau ba tuổi.Nhà tôi tuổi Bính Thìn(1916) tôi Kỷ Mùi(1919) sao lại viết hơn nhau 9 tuổi?Có lẽ (tác giả)muốn chứng minh cho đúng thời gian xuất hiện thơ T.T.Kh vào năm 1937 và cho hợp với câu thơ “Tóc úa giết dần đời thiếu phụ” và “Bên cạnh chồng nghiêm luống tuổi rồi” chăng? (T.T.Kh…trang 50)

 

3/Nói về gia đình tôi cũng không đúng!Bố tôi không làm quan(cũng như khi làm đám cưới,nhà tôi chưa là quan huyện!).Chúng tôi có tám anh,em (ba trai,năm gái) chứ không phải năm người. Tôi thứ ba,không phải trưởng nữ,thế nên tôi đã có bút hiệu Tam Nương.

 

4/Tôi không viết bút ký hay có thơ đăng báo Ngôn Luận trước 1975, cũng như bút hiệu Lê Phương Đông,chứ không phải Lê Đông Phương.

 

5/Nhà tôi bị chính phủ Ngô Đình Diệm bắt giam tại khám Chí Hòa ba năm (1960-1963) chứ không phải đi đày Côn Đảo.

 

6/Năm 1976,tôi vẫn ở Cư xá Nông Tín, đường Trương Minh Ký cũ, từ 1972-1982.Mãi tới năm 1980,nhà tôi đi cải tạo về,chúng tôi có giấy xuất cảnh mới bán nhà này, dọn về ở nhờ nhà chị Mộng Tuyết, đường Nguyễn Minh Chiếu cũ vào năm 1982.

 

7/Câu chuyện (chị Thư Linh và tác giả Thế Nhật) tạo dựng vào năm 1976, ông Thanh Châu gặp tôi ở nhà em Minh(vợ nhà thơ Hà Thượng Nhân)cũng hoàn toàn thêu dệt,vu khống.Sự sỗ sàng của một người đàn bà có chồng rồi mà còn cử chỉ vô luân tồi bại đã tả trong cuốn sách T.T.Kh nàng là ai? (từ trang 54 tới trang 65) nếu chúng tôi có mặt tại Quê nhà đã đưa chị ra tòa,kiện về tội mạ lỵ và vu khống!

 

8/Vì sự thật năm 1976,ông Thanh Châu vào Nam có nhờ cô em họ tôi dẫn tới thăm tôi tại cư xá Nông Tín,đường Trương Minh Ký cũ…Cuộc thăm gặp này chỉ hoàn toàn có tính cách như hai người bạn cũ gặp lại với sự hiện diện của cô em họ, rất đàng hoàng,đứng đắn.Vì trải qua bốn mươi năm, cả hai bên đều đã an phận từ lâu,cả hai bên đều có bổn phận đối với gia đình mình.Hơn nữa,ông cũng là bạn thân của ông anh ruột tôi từ hồi còn ở Thanh Hóa.Tôi còn gặp ông một lần nữa tại nhà anh, chị tôi khi ông đến chào để về Bắc. Như vậy tôi nghĩ đâu có gì đáng nói khi đã coi nhau như bạn?

 

9/Bôi nhọ nhà tôi,đúng là người chết rồi cũng không được buông tha:-Bà cũng nhớ đến ngày Phu quân mê một nữ thư ký ở văn phòng Luật sư,nơi ông làm việc…(T.T.Kh…trang 60-61).Tôi xin thưa:-Trước sau văn phòng luật sư của nhà tôi chỉ có hai cô nữ thư ký: Một cô là Phật tử,trong gia đình Phật tử chùa Quán Sứ,Hà Nội.Khi vào Nam,cô đã là huynh trưởng của bốn đứa con chúng tôi,trong gia đình Phật tử chùa Phước Hòa,Sài Gòn vào thời gian đó.Vài năm sau,cô đi lấy chồng,nên đã thay thế con gái của một người bạn chúng tôi và cũng là bạn chơi phong lan của(nhà văn)Nhất Linh-Nguyễn Tường Tam,một gia đình nho phong ngoài Bắc vào Nam năm 1954…và tuy làm thư ký văn phòng,chúng tôi vẫn coi hai cô như con,cháu trong nhà…Tóm lại, cả chín điểm kể trên(sách viết)đều không đúng trường hợp và con người thật của tôi. Chứng tỏ chị (Thư Linh) đã cung cấp “Tài liệu giả tưởng” cho tác giả Thế Nhật để gán ghép tôi là T.T.Kh,một nữ sĩ thời danh đã có những vần thơ trác tuyệt,đã có sự cảm phục tất cả của người Việt Nam ưa chuộng văn thơ suốt hơn nửa thế kỷ nay(trong đó có cả tôi nữa)với mục đích gì?Vì danh lợi chăng?Nhưng thật đáng tiếc, đạo lý và lương tâm đã không cho phép tôi nhận ẩu,vì mạo danh một nữ sĩ nổi tiếng,cũng như đạo văn,là một tội xấu xa nhất trong văn giới!Cho nên một lần nữa tôi phủ nhận tôi là T.T.Kh!.Mong  trả lời từng điểm cho minh bạch.”

 

2-Vì sao bà Vân Chung không thừa nhận mình là T.T.Kh?:

 

Đọc xong hai bức thư trên của bà Vân Chung, cảm giác đầu tiên của chúng ta là:

 

-Niềm tin về những gì đã được phân tích,diễn giải và chứng minh ở các phần trước bỗng chốc bị “lung lay” dữ dội.Ta như bị dội một gáo nước lạnh làm “ướt hết” những trang giấy vừa viết và quả thật khó mà tìm ra được những từ ngữ khác để diễn tả cái cảm giác này…Thế nhưng,khi đã lấy lại được bình tĩnh chúng ta đọc thật kỹ những phân tích,lý giải,chứng minh ở các phần trước và lá thư của bà Thư Linh,bài viết của tác giả Phan Đức cũng như hai bức thư gửi về từ Pháp của bà Vân Chung.v.v…thì chúng ta sẽ nhận thấy rằng thực ra câu chuyện “tiết lộ về thân phận” của bà Vân Chung dẫn đến sự xuất hiện của tác phẩm “hư cấu” T.T.Kh nàng là ai? của tác giả Thế Nhật cũng như tại sao lại có việc lên tiếng phủ nhận mình là T.T.Kh của bà Vân Chung kèm theo những lời “cáo buộc”gay gắt  dành cho các tác giả cũng không hề đơn giản như chúng ta thường nghĩ,mà trong đó còn chứa đựng khá nhiều câu hỏi “bí ẩn” rất cần được trả lời .Để tiện so sánh cũng như không làm rối mắt đọc giả,chúng ta tạm “chia” các nhân vật theo từng phần để cùng phân tích và lý giải cho cặn kẽ.

 

2a-Sự liên quan của bà Thư Linh:

 

-Thực ra,nếu suy cho đến cùng thì bà Thư Linh cũng chỉ là một “nạn nhân” của sự “giận cá chém thớt” từ những dữ kiện sau đây:-Thứ nhất: việc bà biết được “sự thật” về bà Vân Chung-T.T.Kh không phải do bà Vân Chung chủ động tâm sự hay kể lại,mà là do câu chuyên dẫn dắt một cách hết sức tự nhiên không hề có sự chuẩn bị từ trước “em cùng chị luận bàn về sắc thái của các Nữ sĩ,khi nhắc tới ba bài thơ về Hai sắc hoa tigôn,em nhớ trước đây chị bảo em chị ở Thanh Hóa…” và cũng từ những “thông tin” đã biết(qua lời chị bạn và những diễn biến của câu chuyện mà chúng ta đã từng phân tích) thì bà Thư Linh mới có “cơ sở” để dám hỏi lại bà Vân Chung để từ đó Bà “tìm thấy” sự thật như bức thư đã trình bày rõ,như vậy nếu cho rằng bà Thư Linh cố tình bịa ra câu chuyện này là không có cơ sở và quá vội vàng vì chưa hiểu hết lý do thực sự trong lúc nóng giận của bà Vân Chung thật ra chính là ở việc tác giả Thế Nhật đã hư cấu một cách quá đáng và khó có thể chấp nhận được,ngay cả với những người ngoài cuộc.Còn việc bà Như Hiên “giận lẫy” vì cho rằng vì chị ở trong Quỳnh Dao sao chị không tâm sự với chị ấy mà em là người ngoài Quỳnh Dao lại được biết! là có lẽ do bà Như Hiên đã không biết được “đầu đuôi” của sự việc mà thôi.!

 

-Thứ hai là: bà Thư Linh cũng không hề chủ động “kể” lại câu chuyện với riêng tác giả Thế Nhật mà rõ ràng là xuất phát từ việc Em nghe anh Thanh Vân nhắc tới T.T.Kh rằng anh ấy đã tới thăm tại nhà…với tâm lý rất đời thường kiểu như: sao các vị lại cứ “thằng chết cãi thằng khiêng” đã làm bà “buột miệng” mà vô tình nói ra trước nhiều người,dẫn đến sự “giận lẫy” của bà Như Hiên mà chúng ta đã biết,cho nên nếu nói rằng Chứng tỏ chị đã cung cấp “Tài liệu giả tưởng” cho tác giả Thế Nhật để gán ghép tôi là T.T.Kh thì quả là cũng hơi phiến diện…bởi vì những “nhân chứng” vẫn còn đó,nếu như không phải là sự thật thì tại sao bà Vân Chung không dùng ngay vợ chồng người bạn thân vốn cùng trong nhóm thơ Quỳnh Dao là ông,bà Thanh Vân- Như Hiên để cải chính?Xem lại cả hai bức thư ta không hề thấy một dòng nào bà Vân Chung đề cập tới việc này như là một “bằng chứng” để chứng minh rằng câu chuyện vô tình tiết lộ…của bà Thư Linh là không đúng sự thật,tại sao thế? đơn giản là vì nó đúng là sự thật hiển nhiên rồi, bà Thư Linh không hề bịa!...

 

-Thứ ba: Việc ông Thanh Châu tìm gặp lại bà Vân Chung thì,như bà Vân Chung viết Tôi mới gặp chị năm 1978,trong khi thực tế sự việc đó đã xảy ra từ trước khi hai Bà quen nhau những hai năm câu chuyện ở nhà em Minh(1976).Như vậy thì bà Thư Linh cũng chỉ là người được nghe ai đó kể lại!Nhưng,người đó là ai nêú như không phải từ những người có mặt trong buổi tiếp kiến đó? Tới đây,chúng ta thấy rằng có ba khả năng xảy ra:-Một là,câu chuyện đó do chính bà Vân Chung kể lại với bà Thư Linh vì thế khi tác giả Thế Nhật bịa ra những tình tiết không có thật(về diễn biến của cuộc gặp) thì bà Vân Chung mới trách Ơ hay! Nếu chị đã kể đúng sự thật với nhà văn Thế Phong như những lời tôi đã kể với chị thì tại sao tôi có thể giận trách chị được?bởi lẽ,nếu bà thực sự không kể bất cứ điều gì liên quan đến câu chuyện thì làm sao bà lại đi trách người ta được?.Khả năng thứ hai là một trong những người có mặt chứng kiến cuộc tái ngộ giữa hai ông,bà đã kể lại với người thứ ba rồi mới đến tai bà Thư Linh?.Khả năng thứ ba là một người nào đó có mặt hôm đó trực tiếp kể lại với bà Thư Linh?Nhưng khi xét tất cả những yếu tố liên quan,chúng ta thấy rằng khả năng đầu tiên là đáng tin và hợp lý hơn cả,bởi vì như bà Thư Linh viết trong thư Chị còn cho em biết:-Cách đây ít lâu Anh bạn cũ ấy vào Nam tìm chị…thì nếu như không phải là sự thật làm sao mà bà lại dám viết và gửi cho chính bà Vân Chung?Để phân tích và lý giải cho đến cùng nên ta“lần” theo hai khả năng sau cho hết lẽ thì thấy rằng phải có một lý do hay hoàn cảnh nào đó “đưa đẩy” thì “ai đó” mới kể lại câu chuyện này với bà Thư Linh vì bản thân bà làm sao biết được có câu chuyện đã xảy ra từ hai năm về trước để mà đi hỏi một cách đường đột?hơn nữa,dù có khéo tưởng tượng đến mấy thì chúng ta cũng khó mà áp đặt được một “kịch bản” nào đó cho có lý hơn so với khả năng đầu vì thực ra chúng ta cũng chẳng lấy đâu ra dữ kiện để có thể chứng minh được điều đó!.Tuy nhiên,dù cho là khả năng nào đi chăng nữa thì việc bà Thư Linh nhầm lẫn về địa điểm của cuộc gặp giữa ông Thanh Châu và bà Vân Chung cũng không đến nỗi làm cho những người trong cuộc phải quá khắt khe đến như vậy,nếu như bình tĩnh suy xét thì thấy rằng sự nhầm lẫn này có lẽ đã không trở thành “to chuyện” nếu như tác giả Thế Nhật không hư cấu một cách quá đáng và có phần “sướt mướt” nhằm để câu khách! Đó cũng chính là lý do mà  bà Vân Chung cũng như những người khác lấy làm “bằng chứng” để phản bác lại…Vì cũng có thể do câu chuyện nghe kể đã lâu ngày hay có thể bà Thư Linh hiểu theo tâm lý thường tình ở đời,thông thường (kể cả với lối sống “hiện đại” như ngày hôm nay) khi gặp lại người yêu cũ thì mấy ai dám tiếp ở ngay tại nhà mình mặc dù không hề có điều gì khuất tất?. Có lẽ nếu cho rằng đây là “lỗi nhận định” của bà Thư Linh trong câu chuyện vô tình tiết lộ về danh tính của T.T.Kh cũng không phải là không có lý!...

 

-Thứ tư là: Bản thân bài thơ Hoa tim và cả tập Những dòng thơ hoa mà bà Thư Linh sáng tác (đã xuất bản, bà Thư Linh lấy cảm hứng từ câu chuyện tình có thật của bà Vân Chung,mà nay bà đã biết cũng chính là T.T.Kh) cũng như gửi tặng bà Vân Chung cũng không hề có dòng nào hé lộ T.T.Kh là bà Vân Chung như chính bà xác nhận: trong bài Hoa tim ấy chị chỉ mạo lại,chụp hình lại những vần thơ tâm tình của T.T.Kh mà ai cũng biết,chẳng có gì khác lạ để Vân Nương phải bận tâm!Mặc họ với nhau chứ!. Xâu chuỗi các sự kiện lại với nhau thì chúng ta thấy rằng,căn cứ vào sự vô tình nói ra T.T.Kh là ai của bà Thư Linh khi nghe ông Thanh Vân kể về một người quen nào đó là T.T.Kh với sự có mặt của nhiều người,trong đó có tác giả Thế Nhật cho nên sau đó dựa vào bài thơ Hoa tim mà thực ra cũng chỉ là một cái cớ để “dẫn chuyện” của tác giả để rồi phóng tác ra câu chuyện nặng về hư cấu là lỗi của Thế nhật chứ đâu phải của bà Thư Linh? Tôi không trách gì nhà văn Thế Nhật vì chính chị mới là đạo diễn,tác giả mà Thế nhật chỉ là người thu hình…Lời trách cứ này của bà Vân Chung cũng là điều dễ hiểu vì bản thân bà đâu có biết Thế Nhật là ai?Trong khi chính bà Thư Linh mới là bạn mình dù có vì tức giận mà gọi là “mới quen” đi chăng nữa thì thời gian từ năm 1978 đến thời điểm đó(1994) đã 16 năm, thời gian cũng đâu phải ngắn ngủi gì với không ít tâm tình,kỷ niệm do vậy bà không trách Thư Linh thì biết trách ai?Còn cho rằng đồng thời in luôn cuốn Những dòng thơ hoa để ai đã đọc cuốn này sẽ phải tìm đọc cuốn kia!sách sẽ bán chạy như tôm tươi, tha hồ thu tiền về...thì quả là thiếu thuyết phục,bởi vì thực ra nó không mấy liên quan,trong toàn bộ tập thơ kể trên của bà Thư Linh không hề có dòng nào cho thấy bà Vân Chung chính là T.T.Kh,hơn nữa thơ của bà Thư Linh làm sao sánh được với những bài thơ của T.T.Kh trên mọi phương diện,đơn giản là bản thân bà làm sao có cảm xúc cũng như hoàn cảnh đặc biệt để làm ra những bài thơ hay và đớn đau đến thế?Vậy thì người ta sẽ tìm đọc thơ của ai? Mặt khác do tác giả Thế Nhật cố tình đưa những thông tin mập mờ về tập thơ của bà Thư Linh như một lý do cho sự “ra đời” của cuốn T.T.Kh nàng là ai? suy cho cùng chỉ là một thủ thuật của tác giả cho thêm phần “khả tín” cũng đâu phải là lỗi của bà Thư Linh?Do đó bảo rằng Chứng tỏ chị đã cung cấp “Tài liệu giả tưởng” cho tác giả Thế Nhật để gán ghép tôi là T.T.Kh thì quả là cũng oan cho bà ấy!?...

 

2b-Tác giả Thế Nhật mới chính là “rắc rối” của vấn đề:

 

Xuyên suốt những dữ kiện từ bức thư “giải trình” của bà Thư Linh,bài viết của ông Phan Đức và hai bức thư ngỏ của bà Vân Chung…Chúng ta thấy nổi bật lên rằng:-Câu chuyện về sự tiết lộ danh phận của bà Vân Chung-T.T.Kh cũng giống như một nhóm người cùng đi du lịch và bà Thư Linh chỉ là người đã vô tình cầm chiếc đèn pin chiếu vào một cánh cửa bí ẩn bên trong hang động chưa có dấu chân người,còn tác giả Thế Nhật thay vì phải đi tìm chiếc chìa khóa để có thể mở toang cánh cửa rồi cùng với mọi người xem bên trong có những gì,nhưng vì quá vội vàng và sốt ruột nên lại chỉ “đục” một lỗ nhỏ để “ghé mắt” nhìn vào bên trong cánh cửa vẫn còn tối mờ mịt không thể thấy rõ “đồ vật”bên trong cho nên khi mọi người hỏi thì phải nói bừa cho ra vẻ là ta đã nhìn thấy được mọi thứ…Như vậy,việc nhiều người không tin vào những gì tác giả đã miêu tả cũng không có gì là lạ!.Trở lại với thực tế câu chuyện,chúng ta có vô số ví dụ cho “hình ảnh” nêu trên: bà Thư Linh chỉ nói Chị và người ấy gặp nhau,em chỉ thuật là đã khóc,vậy mà họ dám tầm bậy là đã…(…ôm chầm lấy,khóc nức nở ướt đẫm vai áo chàng,như không muốn rời xa để bù lại cho những tháng,năm dài đã trôi về dĩ vãng… T.T.Kh nàng là ai?) thực ra,dù chỉ là với hai người bạn thân cùng giới lâu ngày mới gặp lại thì việc rơm rớm nước mắt,mừng mừng tủi tủi cũng là việc bình thường huống hồ đây lại còn là cuộc gặp sau hơn 40 năm của hai người từng yêu nhau say đắm thì cảm xúc đó cũng là điều đương nhiên và dễ chấp nhận,thế nhưng miêu tả như Thế Nhật không những lại quá là sướt mướt mà còn thiếu thực tế ở chỗ ngay như hiện nay (thế kỷ 21) bạn có dám “làm” như vậy trước mặt gia đình,con cháu…không?Cho nên bà Vân Chung mới phản ứng Sự sỗ sàng của một người đàn bà có chồng rồi mà còn cử chỉ vô luân tồi bại…cũng còn là nhẹ!...Chúng ta cũng thấy rằng,chỉ mỗi cái việc tả cảnh hai người gặp lại nhau mà tác giả đã phải dùng đến những 12 trang giấy (từ trang 54 tới trang 65) thì đủ nói lên mức độ “mùi mẫn” kinh khủng như thế nào?…Tất nhiên là sau hôm mọi người tập trung ở nhà bà Thư Linh rồi nghe bà vô tình tiết lộ danh phận của bà Vân Chung-T.T.Kh thì chắc chắn tác giả Thế Phong và Trần nhật Thu hoặc chỉ có một mình Thế Phong phải quay lại gặp bà Thư Linh để hỏi thêm vài chi tiết liên quan,nhưng có lẽ thời gian đầu Thế Nhật chưa có ý định hoặc là cố tình dấu bà Thư Linh về việc sẽ viết cuốn sách về bà Vân Chung-T.T.Kh nên chỉ cố tỏ ra như những người khách tò mò muốn biết câu chuyện ngày xưa của những người trong cuộc,vì thế bà Thư Linh mới vô tư kể -Nếu không đẹp sao anh Chấn chỉ thấy hình đã mê quyết tìm cho ra xin cưới?hay Chị và người ấy gặp nhau,em chỉ thuật là đã khóc…về những chi tiết liên quan đến thân thế gia đình của bà Vân Chung thì cũng chưa chắc bà Thư Linh đã biết rõ vì không ai lại đi đường đột hỏi như điều tra lý lịch người ta bao giờ,nhất lại là với lớp “người xưa” như hai bà,cho nên có thể bà Thư Linh cũng chỉ kể lại với tác giả Thế Nhật một cách khái quát như quê bà Vân Chung ở Thanh Hóa,chồng làm luật sư…chứ không thể bịa ra mọi chuyện mà mình không biết rõ một cách hàm hồ được(chắc chắn bà cũng phải ý thức được rằng ngoài bà Vân Chung ra thì những người bạn trong Quỳnh Dao đều là những người cũng quen biết và khá thân với bà),vì thế khi biết rõ Thế Nhật viết câu chuyện trên thành sách thì bà Thư Linh cũng chỉ có thể đề nghị tác giả phải đính chính những lời mà chính bà kể một đằng nhưng tác giả đã viết thành một nẻo như: Em đâu dè Thế Phong và Trần Nhật Thu viết thành tác phẩm T.T.Kh Nàng là ai? Căn cứ (cả) vào bài thơ Hoa tim của em.Có nhiều chỗ họ hư cấu như nhắc thời gian đó Chị ở nhà bà Mộng Tuyết,còn chỗ Chị và người ấy gặp nhau,em chỉ thuật là đã khóc,vậy mà họ dám tầm bậy là đã… trong bài thơ em đâu có nói ôm hôn,nên em phôn đòi cải chính thì sách đã in mất rồi…Như vậy thì ngoài những dữ kiện đã dẫn ở trên ra thì toàn bộ câu chuyện còn lại của Thế Phong là hoàn toàn được hư cấu theo ý tác giả chứ không phải do bà Thư Linh cung cấp!?Điều đó cũng là dễ hiểu vì thông thường ngoài những gì mình đã kể lại mà tác giả viết sai sự thật thì mới cần phải “đính chính” cho rõ chứ những hư cấu khác của tác giả đâu phải lỗi của mình mà lại phải đi “giải trình” vì có thể những điều đó chính bản thân mình cũng chưa chắc đã biết rõ,đó cũng là tâm lý thường tình như của tất cả chúng ta…Phải chăng khi đã phần nào lấy lại được bình tĩnh bà Vân Chung cũng hiểu ra được điều này nên mới viết trong thư: Khi chị bị hợp tác với nhà văn Thế Nhật đưa ra cuốn sách quái gở…?.Vì thế,như trên đã phân tích do bà Vân Chung không biết tác giả Thế Nhật là ai nhưng những gì cuốn sách viết ra là không thể chấp nhận được cho nên việc bà dùng kiểu “chửi chó (để) mắng mèo” cũng là điều hợp lý,cho nên bà mới dặn em đưa thư cho chị và nhà văn Thế Phong cùng rõ là vì vậy.Đi sâu vào những gì tác giả Thế Nhật đã viết,ta thấy rằng ngoài việc hư cấu cho câu chuyện thêm lâm ly,ướt át thì tác giả lại còn cố “gò ép” các sự kiện “ngoài đời” mà mình tưởng tượng ra để cho phù hợp với những khổ thơ của T.T.Kh trong khi lẽ ra Thế Nhật cần phải kiểm chứng,phân tích,diễn giải thật khách quan và tôn trọng sự thật,tôn trọng những người đã lớn tuổi thuộc thế hệ đi trước một cách khoa học và thận trọng vốn cần phải có của một người cầm bút chân chính…Các tác giả đã không làm được điều mà sau này Trần Đình Thu đã ít,nhiều làm được.Vì thế mới dẫn đến nhiều “sự kiện” vừa không đúng với sự thật vừa như moi móc đời tư của những người khác là điều khó tha thứ và chấp nhận đối với một nhà văn đúng nghĩa,ở đây các tác giả đã cố tình nhầm lẫn giữa thể loại điều tra với các câu chuyện của loại tiểu thuyết lá cải diễm tình chỉ cốt làm cho nổi bật sự giật gân để đánh vào lòng tò mò của lớp độc giả bình dân vốn hay khoái những câu chuyện như thế,nhưng ở đời cũng đâu có đơn giản như vậy?Có lẽ các tác giả đã quá chủ quan hoặc coi thường độc giả yêu thơ vốn hiểu biết và nhậy bén cũng như biết phân tích,suy luận để hiểu được đâu là sự thật có lý, có tính thuyết phục, đâu là những điều phi lý toát lên từ chính những trang viết này? Đọc lại bài viết của Phan Đức hay hai lá thư của bà Vân Chung, chúng ta thấy rõ sự phản đối quyết liệt đến mức có nhiều chỗ khá nặng lời đã là minh chứng cụ thể cho những nhận định trên,phải chăng vì cũng ý thức được điều đó mà ở lần tái bản sau tác giả Trần nhật Thu đã “rút lui” để chỉ còn lại một mình Thế Phong?Điều đáng tiếc là từ những “ánh sáng” ban đầu soi rọi vào cánh cửa chứa đựng bí ẩn văn chương này ông Thế Phong đã không biết tận dụng bằng tất cả niềm đam mê khám phá cũng như sự thận trọng và khoa học nhân văn để đến nỗi chính mình tự đẩy mình sang hàng ngũ của những người “thợ viết”. Thật đáng tiếc lắm thay…

 

2c-Vì sao bà Vân Chung không nhận mình là T.T.Kh?:

 

Điều đầu tiên nhận thấy sau khi ta đọc hai lá thư ngỏ của bà Vân Chung là lá thư thứ hai rõ ràng đã bớt gay gắt hơn lá thư đầu rất nhiều, ở cả hai lá thư chúng ta thấy nổi bật lên ý của người viết là chủ yếu để phản bác lại những sự kiện không đúng với sự thật hay không được tác giả phân tích, chứng minh một cách thuyết phục trong tác phẩm T.T.Kh Nàng là ai? Chứ không phải chủ yếu muốn phủ nhận mình là T.T.Kh!.Bởi lẽ, nếu chỉ là không muốn thừa nhận mình là T.T.Kh thì cần gì phải quá dài dòng và cần gì đến những hai lá thư? Trong đó lá thư thứ hai cũng gần như lặp lại từ những ý của lá thư đầu chỉ có khác đôi chút là nó được sắp xếp lại cho lớp lang hơn,thêm một vài ý mà lá thư đầu còn bỏ sót, nhưng lại “lờ đi” tình tiết về việc bà Thư Linh đã vô tình tiết lộ thân phận của T.T.Kh, tại sao lại có sự thay đổi này? Thì ra,lá thư thứ hai thực chất chỉ nhằm chủ đích để “trả lời” cho từng phần hư cấu từ những trang viết của tác giả Thế Phong, cũng như “dạy” cách viết T.T.Kh Nàng là ai?…chỉ là một thứ Tiểu thuyết, không thể coi như là “tài liệu văn học” như quí vị mong muốn. Bởi vì đã gọi là “tài liệu văn học” thì sự việc và nhân vật phải cho thật chính xác…là dành cho các tác giả hơn là nhằm bác bỏ chính mình là T.T.Kh! và lá thư đã được bà “liệt kê” rõ: Tóm lại, cả chín điểm kể trên đều không đúng trường hợp và con người thật của tôi đã cho thấy điều đó.

 

Đến đây, chúng ta thử “nhập vai” Tòa án để cùng phân tích về Nếu ở thời chế độ cũ chị đã bị ra tòa về tội gì chắc chị không phải là người ngu mà không biết? (lá thư đầu) và nếu chúng tôi có mặt tại Quê nhà đã đưa chị ra tòa,kiện về tội mạ lỵ và vu khống!(lá thư thứ hai) chúng ta cùng “thụ lý” về ý thứ nhất trong “đơn kiện” là bà Thư Linh và tác giả Thế Nhật đã cùng “vu khống” bà Vân Chung là T.T.Kh thì thấy rằng,bản thân nhân vật T.T.Kh từ lâu đã là một “huyền thoại” nổi tiếng trong văn chương-thi phú nước nhà chứ đâu phải là một người có nhân thân quá xấu xa (xin lỗi,ví dụ như tú bà hay là kẻ buôn,bán hêrôin?)mà bảo là người ta vu khống cái danh xấu đó cho mình? Chắc chắn điều này sẽ làm “quí tòa” phải phì cười mà trả lại đơn kiện! và có lẽ bà Vân Chung cũng không thể không hiểu điều này,cho nên chỉ có chính chúng ta mới cần phải hiểu cho đúng ý của bà là kiện về những điều mà các tác giả đã quá đà khi viết về những điều không đúng sự thật làm ảnh hưởng tới danh dự cá nhân và danh dự gia đình của bà mà thôi!

 

Về việc bà Vân Chung viết(ở lá thư đầu): Tuy chị đổ lỗi cho Thế Phong,nhưng rồi chị lại tự thú với tôi cũng qua bức thư này thì rõ ràng khi đọc đi đọc lại hai bức thư của bà Vân Chung cũng như bài viết của độc giả Phan Đức rồi so sánh với lá thư của bà Thư Linh chúng ta cũng không tài nào tìm ra được nhưng rồi chị lại tự thú với tôi ấy nó nằm ở đâu? Chúng ta sẽ phải hiểu thế nào đây về lời “buộc tội” này vì thông thường ở đời,nếu ta nói về một sự việc nào đó không đúng với sự thật mà lại làm ảnh hưởng đến danh dự của người khác thì mới phải “tự thú” chứ, đằng này việc “thêm mắm,thêm muối” trong tác phẩm T.T.Kh Nàng là ai? đâu phải là lỗi ở bà Thư Linh? “…chị đã hứa với T.T.Kh chỉ được viết lại tâm sự của bà khi bà không còn nữa…” trong khi bà thư linh chỉ viết(về việc này có lẽ bà cũng đã kể lại với Thế Nhật) em bảo rảnh sẽ viết về chị.Chị bảo:-Thư Linh đừng viết,anh Chấn hay ghen lắm,nên em hứa sẽ không viết…mà quả thật là trong chừng mực nhất định bà cũng đã giữ đúng lời hứa vì trong cả tập thơ Những dòng thơ hoa không hề có một đoạn nào tiết lộ rằng bà Vân Chung là T.T.Kh, ta cùng xem lại thư bà viết:Có nhiều chỗ họ hư cấu như nhắc thời gian đó Chị ở nhà bà Mộng Tuyết,còn chỗ Chị và người ấy gặp nhau,em chỉ thuật là đã khóc,vậy mà họ dám tầm bậy là đã…hay như trong bài viết của Phan Đức ta thấy chi tiết: Người viết quá ẩu.Trong bài viết,tác giả đã cho công bố một bức ảnh(ở trang 4) và chú thích:-“ Bà T.T.Kh và người bạn chụp trong vườn cam tại Mỹ Tho năm 1984-Bà T.T.Kh cầm trái cam” Sự thật người cầm trái cam là nhà thơ Tôn Nữ Hỷ Khương.Nhưng có lẽ Thế Nhật cố tình chú thích sai đi để có thể viết câu sau đây: “ Bà T.T.Kh tay cầm trái cam mà tôi nghĩ đó là trái cấm của EVA đã đưa cho chàng ADAM” không lẽ cũng đổ tội do bà Thư Linh cung cấp cho Thế Nhật?không lẽ bà “quên” cả mặt bà Vân Chung? và vì thế mà chúng ta chẳng cần phải bình luận gì thêm!...Ở đây chúng ta cũng cần phải nhấn mạnh đến việc tác giả Thế Nhật đã viết một cách rất lập lờ rằng“Chúng tôi phải cảm ơn bà Đ.T.L nhiều,bởi vì không có bà thì sẽ không có cuốn sách này” hay bức thư của chị mà nhà văn Thế Phong đã trích dẫn ít dòng,đại khái “…coi tôi viết đã đủ chưa?...” đã làm cho rất nhiều người phải hiểu lầm bà là “đồng tác giả”của nhiều tình tiết bịa đặt trong cuốn T.T.Kh Nàng là ai? nếu không được theo dõi cũng như phân tích câu chuyện một cách đầy đủ như chúng ta đang làm! Cũng theo tác giả Phan Đức viết: Theo bài trả lời của bà Nghiêm phái-Thư Linh(tức Đ.T.L)đăng trên trang 24 và 25 Nguyệt san Văn Hóa(số tháng 9/94) thì thực ra nội dung đó cũng chẳng khác mấy so với bức thư bà viết ngày 20-9-1994 gửi bà Vân Chung! Cho nên “nỗi oan” này của bà Thư Linh sẽ khó mà giải tỏa được vì rất nhiều người trong chúng ta ít khi có thời gian và điều kiện để “đặt” các tài liệu có liên quan như thế này bên cạnh nhau để mà so sánh,đối chiếu nhằm tìm ra sự thật để mà “giải oan”cho bà!Xem kỹ những gì bà Vân Chung viết trong thư,sau khi đã lần lượt vạch ra những điều sai trái,bịa đặt của tác giả Thế Nhật rõ ràng với hàm ý phản đối gay gắt,nhưng tinh ý một chút chúng ta sẽ nhận thấy rằng sau đó bà trách Nếu chị đã kể đúng sự thật với nhà văn Thế Phong như những lời tôi đã kể với chị thì tại sao tôi có thể giận trách chị được?là chủ yếu trách cứ về những gì tác giả cuốn sách đã viết hơn là ngầm trách về việc bà Thư Linh đã vô tình làm lộ danh tính của mình,một sự việc dù sao thì cũng đã xảy ra rồi và đồng thời có ý như là “thanh minh” với chị,em trong nhóm thơ Quỳnh Dao lời trách thật nhẹ nhàng,trách mà cứ như không trách vậy?...

 

Bây giờ,chúng ta đi sâu vào phân tích,lý giải về những điều trong hai lá thư,nhất là ở bức thư thứ hai đã được bà Vân Chung “đúc kết” lại cho có thứ tự từ lá thư đầu,những gì không mấy liên quan hoặc đã phân tích rải rác ở các phần trước ta sẽ bỏ qua để tránh sự lặp lại không cần thiết.

 

1/Trong sách viết chúng tôi làm đám cưới năm 1934…Tôi sinh năm 1919,nếu lấy chồng năm 1934 tôi mới 15 tuổi hay sao?trong sách viết tôi gặp ông Thanh Châu năm 17 tuổi,sao mâu thuẫn vậy?Sao quá vụng tính toán cho thời gian không ăn khớp nhau?

 

Thật ra,nếu suy luận theo đúng cách các Cụ ngày xưa về truyền thống cưới gả thì việc bà Vân Chung lấy chồng năm 15 tuổi cũng không phải là quá sớm,bởi lẽ các Cụ xưa thường tính theo “tuổi ta” thì năm 1934 bà đã 16 tuổi hơn nữa với quan niệm “gái thập tam-nam thập lục tác hợp Phu,Thê” thì cũng đâu có gì là vô lý!? Nhưng vì bà muốn gián tiếp nhắc tác giả phải viết cho đúng sự thật về mối tình ngoài đời thực của mình mà nay nhiều người cũng đã biết, do tác giả không có đủ dữ liệu nên cứ hư cấu bừa bãi đã thế lại còn làm ảnh hưởng đến danh tiết của bà vì với thời gian như đã viết trong tác phẩm thì hóa ra là bà đi “ngoại tình” sao?Vì thế mà bà đã phải thốt lên Chỉ những người đàn bà có chồng rồi còn ngoại tình,còn yêu kẻ khác mới đáng khinh khi phỉ nhổ!  Đây là điều tối kỵ,kể cả với thế hệ ngày nay huống hồ lại là lớp người xưa như bà Vân Chung thì lại càng không thể nào chấp nhận được sự hư cấu vô lối đó của tác giả!...

 

2/Chúng tôi hơn nhau ba tuổi.Nhà tôi tuổi Bính Thìn (1916) tôi Kỷ Mùi(1919) sao lại viết hơn nhau 9 tuổi?Có lẽ (tác giả )muốn chứng minh cho đúng thời gian xuất hiện thơ T.T.Kh vào năm 1937 và cho hợp với câu thơ “Tóc úa giết dần đời thiếu phụ” và “Bên cạnh chồng nghiêm luống tuổi rồi” chăng? và trích ở lá thư đầu: Chúng tôi làm đám cưới vào Noel 1939(chứ không phải 1934!)nhà tôi hơn tôi 3 tuổi(chứ không phải 7 tuổi).Đọc hết những dòng trên,nếu chúng ta không biết gì về mối tình giữa ông Thanh Châu và bà Vân Chung cũng như thời gian hai người yêu nhau rồi phải chia tay vì vấn đề “môn đăng-hộ đối” thì cũng chẳng có gì đáng nói ngoài chi tiết lúc thì hơn 9 tuổi lúc thì lại 7 tuổi của vợ-chồng bà.Thế nhưng,khi xâu chuỗi tất cả các sự kiện ngoài đời thực có liên quan đến ba người thì chúng ta lại thấy có khá nhiều sự vô lý về thời gian tính mà bà Vân Chung đã viết trong hai lá thư:-Thứ nhất: Nếu bà lấy chồng vào năm 1939 tức là lúc đó bà đã 21 tuổi thì với phong tục của các Cụ cách đây gần một thế kỷ là điều khó chấp nhận,vì ở vào lứa tuổi đó thì đã được xếp vào loại ế chồng rồi, tất nhiên là sẽ có những ngoại lệ nhưng phần lớn là nằm ở những gia đình nghèo khó và bản thân người con gái lại thiếu nhan sắc… Nhưng trên thực tế thì bà Vân Chung thuộc lớp con nhà giầu lại là “sắc nước hương Trời” đến nỗi anh Chấn chỉ thấy hình đã mê quyết tìm cho ra xin cưới?.Về vấn đề này,chúng ta phải “đặt” mình vào bối cảnh những năm nửa đầu thế kỷ 20 thì mới có thể hiểu được cho thật thấu đáo. Mặt khác,dù là sống ở thị xã nhưng với quan niệm xã hội và thực tế thì gia đình bà dù thế nào cũng vẫn là dân “tỉnh lẻ”cho nên việc dựng vợ,gả chồng từ rất sớm theo đúng tập tục xưa là một sự thật lịch sử không thể phản bác.!.

 

-Thứ hai là: Sau khi mối tình tan vỡ,ông Thanh Châu ra Hà Nội lập nghiệp,thì trên thực tế vào nửa đầu năm 1937 (25 tuổi) ông đã tham gia và có vài bài báo đăng ở tạp chí Tiểu thuyết thứ bảy (không tính thời gian trước, lúc còn học ở trường dòng ông cũng đã bắt đầu tập sự viết văn,nhưng không mấy có tiếng tăm) thì ở ngoài Hà Nội một thời gian,ông nhận được tin tức từ gia đình nhắn ra cho biết người con gái ông yêu chuẩn bị lên xe hoa về nhà chồng…Như vậy,theo lôgích thì việc bà Vân Chung lấy chồng phải là khoảng thời gian cuối năm 1936(18 tuổi) hoặc muộn nhất cũng phải quãng đầu năm 1937(19 tuổi).Lý do: chúng ta xét thấy ở ngoài Hà Nội một thời gian là đơn vị tính bằng tháng,chứ không thể là năm!vì nếu là đơn vị năm thì phải nói là“vài năm sau” hay“một vài năm sau” hoặc ít nhất cũng phải là “một thời gian rất lâu sau”.v.v…Chứ từ xưa đến nay chưa thấy ai quan niệm một thời gian là đơn vị năm bao giờ! Hơn nữa,với một người vừa chỉ thấy hình đã mê mà lại không “lấy vợ phải cưới liền tay…” thì quả là một điều khó tin.? (ông Thanh Châu cũng đã xác nhận là chỉ vài tháng sau khi ra Hà Nội,ông nhận được tin từ gia đình báo ra…chứ cũng không nói rõ ngày,tháng,năm nào?) vì lẽ gì nếu chỉ là một câu chuyện rất bình thường thì tại sao lại khiến ông phải giữ bí mật đến thế?.Chúng ta đánh giá cao và cảm phục về nhân cách của ông,đã “giữ” cho người yêu đến cùng chứ đâu có như ngày nay không ít kẻ sẵn sàng tung lên mạng đủ trò về người yêu cũ…

 

-Thứ ba là: Về tuổi của ông Chấn người chồng ngoài đời của bà Vân Chung(việc hơn bà cụ thể là mấy tuổi cũng không quan trọng)nhưng không thể sinh năm 1916 vì nếu ta chấp nhận lôgích về năm bà phải lấy chồng như đã phân tích ở trên (thông qua mốc thời gian hoạt động văn chương của ông Thanh Châu-do chính ông xác nhận cũng như các bạn văn cùng thời,cùng trong tòa soạn viết về những năm tháng làm báo)thì vào lứa tuổi mới có 20-21 liệu ông ấy đã đỗ cử nhân chưa?(tuổi đi học thì phải tính theo tuổi “tây”) cho nên có lẽ tuổi thật của ông ít nhất cũng phải là sinh vào năm 1914 mới hợp lý so với sự thật đã diễn ra…cũng có một vài ngoại lệ,ví dụ như trường hợp ông luật sư Nguyễn Mạnh Tường vào năm 22 tuổi (năm 1932)đã đỗ Tiến sĩ luật tại đại học soócbon hay một vài người nữa đỗ cử nhân luật ở lứa tuổi 21-22 nhưng không hề thấy tên của ông Chấn(thời Pháp thuộc,nhất là thập kỷ 30 thế kỷ trước việc người “bản xứ” đỗ đạt sớm như vậy thì lập tức nổi tiếng khắp cả nước,vì số người như vậy cũng rất là hiếm,chỉ đếm trên đầu ngón tay mà thôi!)..

 

Trở lại với hai câu thơ của T.T.Kh mà bà Vân Chung trích dẫn trong thư,ta thấy câu đầu là quá dễ hiểu, còn câu sau “Bên cạnh chồng nghiêm luống tuổi rồi” thoạt đầu nếu ta hiểu theo “nhãn quan” của ngày hôm nay thì quả thật ít nhiều cũng cho thấy ngay rằng có lẽ tác giả Thế Nhật chỉ dựa vào câu thơ để cố “cho” người chồng của T.T.Kh đã rất lớn tuổi và nghiêm khắc.Thế nhưng,khi đặt mình vào bối cảnh của những năm 30 hay đọc các tiểu thuyết thời đó ta sẽ nhận thấy các nhà văn đương thời đều miêu tả về họ như những người rất nghiêm nghị,đĩnh đạc và rất “ông cụ non”mặc dù tuổi đời cũng không phải là nhiều,ta sẽ thấy hình ảnh các ông Cử,ông Phán thậm chí ông Thông(mà thực chất gọi như ngày nay chỉ là người phiên dịch)mới ngoài hai mươi tuổi ấy thế mà xã hội hồi đó mặc nhiên vẫn gọi là “cậu” hoặc “ông” đấy thôi?Thực tế ông Thanh Châu hơn bà Vân Chung 7 tuổi,nếu như hai ông bà lấy được nhau thì liệu có phải là bên cạnh chồng nghiêm luống tuổi rồi không? Chắc chắn là không rồi vì họ yêu nhau đến thế cơ mà, mặc dù với ngày xưa thì vợ chồng chênh lệch nhau dăm, bảy tuổi đã là một khoảng cách khá lớn rồi…do đó chỉ có lấy nhau không vì tình thì mới ra nông nỗi ấy mà thôi. Đến đây,câu thơ trên đã trở nên rất dễ hiểu và cũng rất hợp lý,hợp cảnh, vả lại nếu T.T.Kh đã muốn cố tình giấu kín danh phận thì có những “tình tiết” trong thơ của bà không khớp với đời thực ở một vài sự kiện thì cũng đâu có gì là lạ? Vì vậy việc bà Vân Chung viết rằng Chúng tôi làm đám cưới vào Noel 1939 là hoàn toàn phi lý so với những gì thật sự đã diễn ra,có lẽ nó chỉ là dụng ý phủ nhận mình là T.T.Kh vì bà tin rằng sẽ chẳng có ai lại cất công đi “xác minh” lại làm gì Khi đã lý giải được những điều nêu trên thì một lần nữa chúng ta lại nhận thấy rằng diễn biến về cuộc tình đời thực của bà Vân Chung cũng hoàn toàn “trùng khớp” với câu chuyện tình thơ của T.T.Kh…

 

9/Bôi nhọ nhà tôi, đúng là người chết rồi cũng không được buông tha:-Bà cũng nhớ đến ngày Phu quân mê một nữ thư ký ở văn phòng Luật sư,nơi ông làm việc…Chúng ta thấy ngay rằng tác giả Thế Nhật dựa vào bốn bài thơ nói lên niềm tâm sự của một người thiếu phụ không có hạnh phúc gia đình lại luôn tưởng nhớ đến tình duyên cũ của T.T.Kh một cách quá hời hợt,nặng về suy diễn và thiếu căn cứ để cố mà “ép” vào hoàn cảnh của bà Vân Chung,nóng lòng muốn chứng minh bà chính là T.T.Kh vì thế để cho phải “giống” T.T.Kh nên tác giả đã “cho” chồng bà phải đi tìm tình yêu ở bên ngoài gia đình…Đây chính là một trong những đòn nặng nề nhất giáng vào danh dự,tư cách và lòng kiêu hãnh không những của bà Vân Chung mà ngay cả với mọi người có cùng hoàn cảnh trên thế gian này cũng không ai có thể chấp nhận và tha thứ được! Thế Nhật đã quá sai lầm nếu như không muốn nói rằng tác giả đã rất thiếu nghiêm túc và thiếu tôn trọng sự thật cũng như không hiểu gì về tâm lý người phụ nữ, nhất lại là ở những người phụ nữ đẹp thì dù có đúng là sự thật như thế chăng nữa thì họ cũng sẽ không bao giờ chấp nhận sự thật đó bị phơi bày ra cho thiên hạ thóc mách xem, huống hồ đây lại là điều hoàn toàn bịa đặt!

  Nguồn: vanchuongviet.org