Ngỡ như chị, với môi hồng, má đỏ và tóc nhuộm highlight vàng rực... sẽ luôn vui tươi, trẻ trung giữa cuộc đời, nhưng tác giả "I am đàn bà" tâm sự, không ít bận, chị cũng lặng lẽ, rúc vào trong nhà mà khóc.
Dưới đây là cuộc trò chuyện với nhà văn Y Ban, nhân dịp chị ra mắt tập truyện ngắn mới - Hành trình tờ tiền giả.
- Sau tiểu thuyết "Xuân Từ Chiều", chỉ trở lại với thể loại truyện ngắn với tập "Hành trình tờ tiền giả". Chị nhận thấy truyện ngắn mới là sở trường của mình hay đơn giản vì chị không có thời gian cho tiểu thuyết?
- Truyện ngắn là thể loại tôi chuyên tay. Tôi vào nghề bằng truyện ngắn. Thực ra khi viết tiểu thuyết tôi cũng không mất nhiều thời gian. Tôi viết tiểu thuyết bằng tư duy của truyện ngắn. Đó là ráp nối các chi tiết và đắp xương thịt, truyền máu và thổi linh hồn cho nhân vật... trước trong đầu, sau đó cứ việc viết ra.
-Y Ban được nhận xét là một nhà văn rất giàu chi tiết và rất táo bạo trong việc đưa chi tiết vào truyện. Chị đã "nhặt nhạnh" chi tiết cho tác phẩm của mình từ đâu và như thế nào?
- Đó là một nhận xét rất chính xác. Tôi rất “mê”các chi tiết. Khi tôi "nhặt" được một chi tiết nào mà tôi tâm đắc thì lập tức chi tiết đó nó nhào lộn trong đầu tôi. Thậm chí nó ám ảnh rất lâu, cho đến lúc nào nó được thể hiện ra bằng con chữ. Những chi tiết tôi thường "nhặt" được trên đường đi của mình. Mà trên đường đi của chúng ta đi thì có rất nhiều chi tiết. Tôi thường mê đắm các chi tiết dân dã.
Nhà văn Y Ban. Ảnh: TTVH.
-Nếu có một chi tiết nào đó khiến Y Ban cân nhắc và cuối cùng quyết định không đưa vào bản thảo thì đó là vì lý do gì?
- Đến bây giờ thì chưa. Bằng cách này, cách khác tôi phải thể hiện nó trong một tác phẩm nào đấy. Hiện nay trong đầu tôi còn tồn dư rất nhiều chi tiết nhưng tôi chưa tìm được cách thể hiện nó ra.
-Chị nghĩ sao khi nhà văn Sương Nguyệt Minh nhận xét "Y Ban 20 năm nay vẫn viết như thế"?
- Sương Nguyệt Minh nhận xét chính xác về một vấn đề. Khi tôi viết truyện ngắn đầu tiên tôi đã chọn cách thể hiện câu chữ một cách giản dị, dễ hiểu. Câu chữ của tôi không rối rắm. Tóm lại là tôi không làm xiếc với con chữ.
-Y Ban viết truyện ngắn ngày càng ngắn lại. Vì sao vậy?
- Cũng không hẳn. Truyện ngắn cuối cùng của tập Hành trình tờ tiền giả là Đất làng Cam dài đấy chứ. Còn những truyện gọi là ngắn kia là truyện ngắn mi ni. Tôi đã viết được khoảng 60 cái và đã in rải rác trên các báo.
-Những niềm tự hào của chị trong cuộc sống là gì?
- Rất bình thường và giản dị. Hôm nay thì tự hào về những đứa con, mai thì về ông chồng... Còn khi ra được tác phẩm mới ư? Vui thì rất vui. Còn tự hào? Chả biết có được tự hào không? Vì chả có lúc đeo mo vào mặt đấy ư?
-Nếu một ngày nào đó Y Ban không thiết má đỏ, môi hồng, tóc highlight, cười nói xôn xao nữa, thì ngày đó phải là ngày như thế nào?
- Có chứ, mà thường xuyên nữa là khác. Nhưng chỉ rúc trong nhà. Khóc rú lên lúc không có ai bên cạnh hoặc lặng lẽ chui vào toilet để không ai nhìn thấy. Và khi bình tâm lại, lại highlight, lại môi đỏ...
-Năm 2009 với chị là một năm như thế nào và chị có những dự định gì cho năm tới?
- Năm 2009 là năm tuổi của tôi nhưng vẫn làm ăn được. Con gái lớn đi học Kiến trúc ở Pháp. Bán được một mảnh đất, tậu được thêm hai mảnh nữa. Ra được một tập truyện ngắn. Nhưng vẫn có những bất ngờ vào những ngày áp Tết. Đời thường vẫn vậy... Nắng lắm thì mưa nhiều. Tôi đang rất phải suy nghĩ và buồn chán. Tôi hy vọng tôi sẽ vượt qua.
Sinh ngày 24.3.1916 (tức ngày 21.2. năm Bính Thìn)
Tại quê ngoại ở xã Phước Lộc, nay là xã Tịnh Sơn, huyện Sơn Tịnh.
Ông lớn lên và sống chủ yếu tại quê nội ở thị trấn Thu Xà, thuộc xã Nghĩa Hòa, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi. Đó là một thị trấn cổ, có nhiều Hoa kiều đến sinh cơ lập nghiệp. Nhờ giao thông thuận tiện, có sông lớn, gần cửa biển, nên Thu Xà đã từng có thời kỳ rất sầm uất, buôn bán thịnh vượng, nhưng đã dần sa sút từ khi chiến tranh thế giới lần thứ hai nổ ra.
