CÁCH HỌC NGOẠI NGỮ ĐẶC BIỆT CỦA THI SĨ BÙI GIÁNG

Ngày xưa, khi còn trẻ, tôi sống gần anh Bùi Giáng của tôi, sau này trở thành nhà thơ, trong Nam nhiều người biết. Anh tính nết thất thường, tư tưởng lắm lúc kỳ dị, nên có người gọi anh là nhà thơ điên...

Anh giỏi nhiều thứ, văn học, triết học, ngoại ngữ, tất cả đều ở mức uyên thâm. Từ ngày còn đi học, anh đã giỏi tiếng Pháp. Nguyên nhân là do năng khiếu một phần, nhưng một phần có lẽ nhờ anh đã dùng một biện pháp đặc biệt: Anh thường xuyên viết thư tình bằng tiếng Pháp (tôi có đọc trộm được một số), để gửi cho một cô rất giỏi tiếng Pháp mà anh theo đuổi.

Về sau, qua nhiều sách vở anh viết và dịch, tôi biết anh còn giỏi cả tiếng Anh, tiếng Đức, chữ Hán; và nghe đâu, cứ mỗi lần học một thứ tiếng nào, anh lại tìm một người đẹp giỏi tiếng ấy để theo đuổi và viết những lá thư tình bằng thứ tiếng đương học.

Sau này, gặp lại, có lần anh hỏi tôi (khi ấy chúng tôi còn đương trẻ):

- Ngoại ngữ của mày đến đâu rồi?

- Chỉ làng nhàng thôi.

- Thế mày có theo cách của tao không?

- Chịu, không theo được.

- Đã biết mà! Những đứa dại gái như mày, định theo đuổi ai là ngay lập tức chết mê chết mệt vì người đó. Như vậy còn đầu óc đâu mà suy ngẫm về chữ nghĩa văn chương!

Tôi im lặng. Được thể, anh tiếp tục:

- Chúng nó bảo tao điên. Nhưng tao hỏi: Giữa mày và tao, một thằng đứng trước gái đẹp là hồn xiêu phách lạc, mất hết trí khôn, ấp a ấp úng không nói được nên lời, còn một thằng thì tỉnh táo, sáng suốt, đường hoàng, nhờ vậy mà tìm được ở người đẹp một nguồn cảm hứng dồi dào, một sức cổ vũ lớn lao trên con đường học hỏi và phụng sự nhân quần. Như vậy là tao điên hay mày điên?

Tôi chịu không trả lời được đành đấu dịu:

- Nếu tôi điên, thì mọi người đều điên như tôi, còn nếu anh điên thì có ai điên được như anh đâu?

Anh suy nghĩ một lúc, rồi khe khẽ gật đầu.

- Ừ, mày nói phải.

Những cuộc nói chuyện giữa chúng tôi thường diễn ra theo kiểu đó: Sau khi đánh một đòn "phủ đầu", anh rút lui để "bảo toàn danh dự" cho đối phương. Không ai giận anh bao giờ. Sống giữa thị thành, anh như đi trong giấc mơ. Anh thích trẻ con, kể cả loại "bụi đời", và ra đường thường bị chúng nó "trấn lột" không còn mảnh giáp. Vì vậy, đói khát là chuyện hằng ngày. Anh sống được là nhờ bạn bè ở gần và những độc giả mến mộ thơ anh. Giữa đời, anh yêu một người đẹp như yêu một nhân vật tiểu thuyết, như những nàng tiên trên trời, thậm chí như yêu một bóng ma. Anh đặc biệt gắn bó với những bóng ma, thêm một bằng chứng để nói rằng anh điên thật, chứ không phải giả vờ như có người đã nghĩ. Có điều, như nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã viết: "Bệnh điên của anh là bệnh điên thi ca, nó không gây ra những hành động phá phách hung dữ khiến chúng ta sợ, mà rót vào hồn ta những vần thơ nhân ái ngọt ngào". Hay như nhạc sĩ Trịnh Công Sơn viết: "Anh là một người biết yêu thương thành khẩn mặt đất này. Yêu và nhớ nó tha thiết đến độ điên đảo. Điên đảo để càng yêu càng nhớ nó thiết tha" (theo Văn nghệ đặc san, số 2/1992)