TỲ BÀ
.......
Tôi qua tim nàng vay du dương
Tôi mang lên lầu lên cung Thương
Tôi không bao giờ thôi yêu nàng
Tình tang tôi nghe như tình lang
Yêu nàng bao nhiêu trong lòng tôi
Yêu nàng bao nhiêu trên đôi môi
Đâu tìm Đào Nguyên cho xa xôi
Đào Nguyên trong lòng nàng đây thôi
Thu ôm muôn hồn chơi phiêu diêu
Sao tôi không màng kêu: em yêu
Trăng nay không nàng như trăng thiu
Đêm nay không nàng như đêm hiu
Buồn lưu cây đào tìm hơi xuân
Buồn sang cây tùng thăm đông quân
Ô! Hay buồn vương cây ngô đồng
Vàng rơi! vàng rơi: Thu mênh mông.
Diễn đàn lý luận
NHẠC SĨ TRƯƠNG QUỐC KHÁNH - NGƯỜI BÁO TIN THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC
NHẠC SĨ TRƯƠNG QUỐC KHÁNH - NGƯỜI BÁO TIN THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC
Lê Phương Liên
Trong năm 1974-1975, tôi có một dịp may mắn được học ở Trường Bồi dưỡng những người viết văn trẻ - Hội Nhà văn Việt Nam (Quảng Bá) cùng với một số tài danh của đất nước, bây giờ mới có dịp kể lại.
Dạo ấy khóa học ba anh chị là sinh viên ở miền Nam được đưa ra Bắc học tập, đó là anh Lê Duy Hạnh, chị Tư Thái và một người nữa được gọi là Ba Trung. Anh Ba Trung người nhỏ nhắn, gương mặt xanh xao trắng trẻo đeo kính cận gọng đen. Một người có nét phảng phất giống nhà văn Nguyễn Nhật Ánh mà tôi được gặp sau này. Từ khi đi học phổ thông tôi đã học cùng với một số bạn người miền Nam tập kết nên với tôi việc trò chuyện với các bạn người Nam bộ thường rất dễ dàng tự nhiên. Anh Ba Trung cũng là một người rất vui tính, hễ là người vui tính thì tôi dễ quen biết hơn.
Dạo ấy anh Lưu Nghiệp Quỳnh, một cây bút Hà Nội mang đàn ghi ta lên trường Quảng Bá, tôi là người mới học chơi ghi ta nên thích chơi lắm. Tôi thường mượn đàn của anh Quỳnh để chơi, có lúc vừa chơi vừa hát. Một lần đang cao hứng hát bài “Tiếng hát những đêm không ngủ” của nhạc sĩ Phạm Tuyên.
Mẹ Việt Nam, có hay chăng, giờ này đàn con đã lên đường.
Vượt rào gai, dẫu khói mù vẫn đi,
Máu đã đổ sân trường, càng giục ta bền chí!
Vâng, vừa hát tới đó thì bỗng tôi thấy Ba Trung đi vào. Tôi vội im bặt, hơi ngượng ngùng. Anh Ba Trung chỉ cười, nói: "Hát đi chớ! Đồng bào đang nghe đây nè...".
Nhìn vẻ mặt anh, tôi bỗng cảm nhận thấy một tình cảm từ ánh mắt anh với cây đàn. Thế là tôi cầm đàn lên đưa tới tay anh và nói: "Anh đàn đi!"
Ba Trung không từ chối, anh cầm cây đàn lên, nhẹ nhàng thử lại dây, chỉnh lại chút âm và bắt đầu chơi một bài valse giọng thứ. Ôi chao, bây giờ tôi mới biết đã gặp một bậc thầy ghi ta rồi.
Sau đó anh lại chơi liền một bài rất sôi động dữ dội rồi cười bảo tôi:
- Nhạc kích động của Mỹ đấy!
Không hiểu tại sao lúc đó, tôi bỗng tưởng tượng đến những câu chuyện về phong trào học sinh, sinh viên ở các đô thị ngày ấy, với hình ảnh những rào gai, những lựu đạn cay và "máu đã đổ sân trường" trong cuộc chiến cả hai miền Nam Bắc.
Thế là từ đó, tôi nói chuyện nhiều hơn với anh Ba Trung và thỉnh thoảng nghe anh chơi đàn. Nhưng chỉ thỉnh thoảng thôi, vì hình như anh luôn bận rộn, và tôi cũng bận nào học, nào viết và nhiều việc linh tinh khác... Bỗng đến một hôm, có mấy anh chị nhà thơ nổi tiếng đang công tác ở Hội lên chơi Quảng Bá, có vào chỗ chúng tôi chơi, thấy anh Ba Trung chợt đi ngang qua, một chị nói nhỏ với tôi: "Trương Quốc Khánh đấy, nhưng giữ bí mật cho anh ấy nhé".
Tôi thật sững sờ khi nghe những lời ấy. Bỗng đâu bài hát Tự Nguyện: "Nếu là chim, tôi sẽ là loài bồ câu trắng/ Nếu là hoa tôi sẽ là một đóa hướng dương..." chợt như trào dâng trong tâm trí tôi, hóa ra một người như vậy mà tôi không biết. Một bài hát mà tôi cùng các bạn bè thủa học trò cấp III vô cùng yêu thích. Nhưng rồi biết vậy mà lại làm như không biết. Không biết mà thật ra là biết ... Để rồi biết rằng bài Tự nguyện ra đời vào năm 1968 lúc ấy tác giả mới có 21 tuổi... Và coi như chẳng biết vẫn chỉ gọi người bạn học với mình là Ba Trung, như không biết anh là ai!
Thời gian năm 1975 trôi qua như gió bão. Tin chiến sự của mùa xuân năm 1975 dồn dập bay về. Tôi nhớ quãng hơn 1 giờ trưa ngày 30/4/1975, bỗng nhìn thấy anh Ba Trung lao xe đạp như bay xuống dốc đê (đường Âu Cơ bây giờ) vùn vụt phóng vào Trường Quảng Bá (nay là khu Bảo tàng Văn học). Anh dựng xe ở bên thềm khu nhà học viên và nói giọng như lạc đi: "Thống nhất đất nước rồi! Quân giải phóng vào Sài Gòn rồi, 11 giờ 30 trưa nay đã vào Dinh Độc Lập!"
Nói rồi anh chạy biến vào phòng mình thu dọn quần áo như chuẩn bị đi về Nam thật sự, tôi nghe tiếng hát của anh từ trong phòng bay ra mà chẳng nhớ nổi là bài gì... Bởi sau đó có quá nhiều cảm xúc dồn dập tưng bừng của ngày 30/4, rồi 1/5 năm ấy.
Anh Ba Trung được công khai gọi là Trương Quốc Khánh với bạn bè đồng học, trong dịp gặp gỡ lần cuối cùng tại 51 Trần Hưng Đạo, Hà Nội. Đó là buổi chúng tôi kết thúc khóa học, chia tay tiễn các anh chị về miền Nam.
Sau này, tôi được gặp lại anh Lê Duy Hạnh, và được biết tin anh Ba Trung (Trương Quốc
Khánh) đã mất sớm... Bây giờ ngồi viết những dòng này, tôi như vẫn còn nghe bát ngát trên không trung âm thanh của một thời trong sáng "Là chim tôi sẽ bay... từ Nam ra ngoài Bắc báo tin nối liền..." Vâng, chính anh là người đã báo tin thống nhất đất nước!
Sinh ngày 24.3.1916 (tức ngày 21.2. năm Bính Thìn)
Tại quê ngoại ở xã Phước Lộc, nay là xã Tịnh Sơn, huyện Sơn Tịnh.
Ông lớn lên và sống chủ yếu tại quê nội ở thị trấn Thu Xà, thuộc xã Nghĩa Hòa, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi. Đó là một thị trấn cổ, có nhiều Hoa kiều đến sinh cơ lập nghiệp. Nhờ giao thông thuận tiện, có sông lớn, gần cửa biển, nên Thu Xà đã từng có thời kỳ rất sầm uất, buôn bán thịnh vượng, nhưng đã dần sa sút từ khi chiến tranh thế giới lần thứ hai nổ ra.
