NỖI NHỚ TÌNH CŨ BAO GIỜ CŨNG MỚI

NGUỒN: Vanvn- Cập nhật ngày: 20 Tháng 7, 2025 lúc 10:40

Chọn thể thơ mới 1-2-3 để trình hiện cảm xúc, tư duy của mình về đề tài tình yêu cũng là “cái riêng” của Ngô Văn Cư. Tuy mới thử nghiệm mà tác giả đã trình làng một tập thơ hơn 100 bài đều sáng tác theo thể thơ mới này thì quả là một sự nỗ lực lớn trong khát khao “làm mới” thơ mình. Mới ở hình thức thể thơ chưa hẳn là “mới” trong tư duy thơ nhưng những sáng tác trong tập thơ này đã gây ấn tượng với bạn đọc…

Nhà phê bình Tuệ Mỹ

“Hạn chế tiếp nhận cái mới, hạn chế góc nhìn đa dạng trong nghệ thuật; nhưng cũng đành ve vãn, vuốt ve quá khứ, hiện tại, tương lai nhỏ nhoi của mình trong hình thức mới! Mời các bạn bước vào thế giới của tôi trong bộ dạng khác tôi xưa…”. Đó là lời đề từ của nhà thơ Ngô Văn Cư về tập thơ mới nhất của ông, tập thơ “Cháy một mùa lặng lẽ” (NXB Hội Nhà Văn, 2025).

“Hình thức mới” mà Ngô Văn Cư nói ở đây hẳn là toàn bộ bài thơ trong tập thơ này đều được sáng tác theo thể thơ 1-2-3, một thể thơ rất mới được nhà thơ Phan Hoàng khởi xướng vào năm 2018. Quy tắc của thể thơ này như sau: Một bài thơ gồm 6 câu 3 đoạn. Đoạn I chỉ có 1 câu tối đa 11 chữ đồng thời được xem là nhan đề bài thơ. Đoạn II gồm 2 câu đối nhau, mỗi câu tối đa 12 chữ. Đoạn III gồm 3 câu, mỗi câu tối đa 13 chữ. Câu cuối hô ứng với câu đầu.

Với hơn 100 bài thơ trong tập thơ này, nhiều đề tài được Ngô Văn Cư chạm bút đến với cảm xúc chân thành, mãnh liệt. Đó là quê hương nghĩa tình, là những suy ngẫm về lẽ đời, thói đời, là đồng cảm với những phận người, những mảnh đời bất hạnh, cô đơn…Bên cạnh đó, Ngô Văn Cư cũng dành riêng một góc nhỏ trong không gian tập thơ này cho những hoài niệm về tình yêu lứa đôi bung trổ.

Tình yêu đôi lứa là đề tài muôn thuở. Người cầm bút dù ở lứa tuổi nào mà khi chạm bút đến đề tài này cũng dạt dào cảm xúc. Nhà thơ Ngô Văn Cư đến nay đã bước vào ngưỡng tuổi “Thất thập cổ lai hy” mà cảm xúc của chủ thể trữ tình vẫn tươi ròng chảy trên từng con chữ khi hoài niệm về mối tình thời tuổi trẻ.

Ở tuổi chiều, có lẽ ai cũng yên bề, yên phận trong đời sống vợ chồng. Nhưng có lúc “Ngoảnh đầu gặp lại tuổi trăng xưa” (Lòng rập rờn theo nắng tung tăng trên lá cỏ) thì ký ức tình yêu một thời “tuổi trăng” cũng bừng sống dậy. Nhà thơ họ Ngô không giấu được lòng mình khi “Tôi gọi người ấy là người yêu cũ”^(*). “Người yêu cũ”, có phải là người đã khai sinh mối tình đầu? Có lẽ. Với tình đầu, thường thì người ta chôn chặt trong tim dẫu có bao mối tình sau nữa. Để khi gặp lại người xưa (dù chỉ gặp trong tâm tưởng) thì thương nhớ tràn bờ. Ngô Văn Cư không ngoại lệ. Khi chủ thể trữ tình cất tiếng “gọi người ấy là người yêu cũ” thì lập tức “Trời bỗng sáng xanh một màu thanh tân/ Sỏi đá nâng bước chân mềm như tơ lụa”. Thế đấy, thiên nhiên cũng trở nên tươi đẹp, sống động, diệu kỳ hòa nhập với nỗi lòng của kẻ tình si. Cái kỳ diệu này được người trong cuộc lý giải “Ký ức dẫu buồn đau vẫn đẹp như đã từng”. Nói như vậy là người thơ đã làm đậm thêm cái tư duy tình yêu: Tình chỉ đẹp khi còn dang dở.

Tập thơ 1-2-3 “Cháy một mùa lặng lẽ” của Ngô Văn Cư

Lần theo dòng hoài niệm, chủ thể trữ tình nhớ về giây phút “Anh hôn em^(*)/Sức hai mươi mơ ước tuổi hai mươi”. Khi yêu nhau, đôi lứa ước mơ gì? Thì đây: “Ước gì được một lần là vợ chồng”^(*). Ước mơ này có lớn lao gì đâu đối với hai kẻ tha thiết yêu nhau nhưng khi “Giọt đời hành hương dẫm khát khao mỗi chiều gió chướng” thì ước “Mong xây được lâu đài” hạnh phúc cũng tan tành. Khi duyên nợ không thành, người ta thường đổ lỗi cho định mệnh. Mọi lý lẽ đều bắt đầu bằng từ “nếu”:

“Nếu em hồi ấy không đi ngang ngõ^(*)/Anh thả ước mơ vào đâu theo từng dấu em qua/ Muốn gom hết kỷ niệm xưa giấu vào mùa/ Giọt sương trên lá sen không cần trang sức mà lóng lánh/ Quên và nhớ không còn là quan trọng khi em là quá khứ/ Ký ức không màu sao lòng anh mãi ngoái về”.

Nói “ký ức không màu” là cái “màu” thị giác chứ yêu, nhớ thì luôn có màu. “Màu yêu” vẫn cứ nồng nàn.  Chẳng phải “Hai mươi năm trôi qua rồi hai mươi lần thương nhớ” vẫn “Nồng nàn như thuở tuổi hai mươi” đấy sao? Và đây nữa:

 Nồng nàn chi cho lòng anh tan chảy

 Em đốt nóng thời gian

 Lộ ra tình yêu ta dành cho nhau nhiều đến vậy

 Dẫu không còn như xưa

Nhưng ánh mắt, vòng tay, lời yêu thương nồng cháy

 Ấm trái tim già nua.

 Một khi em đã “đốt” thì ánh mắt, vòng tay, lời thương đều có “lửa”. Cả một trường liên tưởng về “lửa” được trình hiện trong bài thơ sáu câu này: Đốt (thời gian)- nồng nàn, nồng cháy (tình yêu)- ấm (trái tim) đã làm hiển hiện sự “hồi sinh” một tình yêu thời tuổi trẻ luôn cháy bỏng trong “trái tim già nua”.

“Màu yêu” nồng nàn đến vậy còn “màu nhớ” thì cũng rất đậm sâu:

“Những ngày xa nhau nỗi nhớ cũng vô cùng^(*)/ Hoàng hôn nhuộm mây chiều bay hoài chưa về chốn cũ/ Tôi đếm tiếng buồn hiu hắt tiễn mùa xa/ Chân bước theo bóng em vào quán không còn khách/ Điệu nhạc quen ấm căn phòng đang gặm nhấm nỗi cô đơn/ Tôi giấu bàn tay lạnh từ ngày em thôi hò hẹn”.

Nói đến “vô cùng” là nói đến không gian. Tác giả lấy không gian không giới hạn để đo nỗi nhớ. Nên, lập tức cái “vô cùng” đó hiện ra ngay: “mây chiều bay hoài”, “mùa xa”. Tất cả đã gợi về một nỗi nhớ niềm thương miên viễn, thẳm sâu, dai dẳng của kẻ si tình về một mối tình đắm say đã khuất chìm trong quá vãng. Nếu “màu yêu” nồng nàn, nồng cháy bao nhiêu thì “màu nhớ” lại cô lạnh, đìu hiu bấy nhiêu. Chính cái “bàn tay lạnh từ ngày em thôi hò hẹn” dù anh cố “giấu” đã nói lên điều này.

Nỗi nhớ luôn song hành cùng nỗi buồn và nỗi cô đơn. Không phải ngẫu nhiên mà tác giả cho “tiếng buồn hiu hắt” cùng “nỗi cô đơn” xuất hiện sau “nỗi nhớ vô cùng” ở bài thơ trên. Tất cả đã hòa quyện, hô ứng để tạo nên “màu đắm say” trong hoài niệm tình yêu. Phải, vì “đắm say” nên khi đã bước vào tuổi chiều mà vẫn thao thiết không thôi, ấp iu không dứt  tình yêu thời tuổi trẻ. Và, cái “màu đắm say” này cũng là lời lý giải vì sao “Nỗi nhớ em bao giờ cũng mới^(*)/ Em-người yêu cũ- bồi hồi lời thương trao nhau”. Đặt hai khái niệm đối lập cũ (người yêu cũ) và mới (nỗi nhớ mới) nằm cạnh nhau, tác giả đã mở rộng đường biên liên tưởng cho bạn đọc về nỗi lòng của kẻ tình si ở tuổi chiều khi sống trong hoài niệm tình yêu thời tuổi trẻ: nỗi nhớ luôn thường trực thức dậy trong lòng vuốt ve, mơn trớn cái cảm giác yêu đương làm tươi trẻ tâm hồn của kẻ đang từng bước đi về phía hoàng hôn cuộc đời. Hơn nữa, “Tôi” biết rất rõ bây giờ “Người ấy chưa quên tôi”^(*), bây giờ “Em vẫn xanh một màu xanh miên viễn”, Em “bây giờ vẫn vậy-chưa cũ”. Thế đấy, người-yêu-cũ mà “chưa cũ”, mà “vẫn xanh” thì đương nhiên nỗi nhớ Tôi dành cho Em “bao giờ cũng mới”.

Nhớ và tiếc. Một khi đã đánh mất thứ quý giá trong đời thì tiếc nuối không thôi: “Tôi ngồi tiếc cuộc tình tình cờ đánh rơi nụ cười ánh mắt”. Mặc dù có lúc Tôi dối lòng mình mà bảo rằng Tiếc làm gì cuộc tình đổ vỡ (*) nhưng lòng vẫn khát khao trở về tình yêu xưa dẫu biết rằng khát khao đó cũng chỉ là khao khát. Nên, một nỗi tuyệt vọng não nề đã buông vào định đời, buông vào lòng Tôi: “Làm sao trở về một thời xa ngái?”.

Nhà thơ Ngô Văn Cư và nhà phê bình Tuệ Mỹ

Nhớ, tiếc cái đã mất không có gì khó hiểu nhưng ai có thể hiểu được trạng thái này: “Anh đợi em và em đợi anh suốt mấy mươi năm”. Thử hỏi “suốt mấy mươi năm” cách xa vì tình yêu đổ vỡ mà hai người “đợi” gì nhau khi ai cũng có người mới đi bên cạnh cuộc đời mình? Vậy, chẳng phải họ đã đi quá xa lằn ranh ngoại tình tư tưởng? Không sai. Ngòi bút Ngô Văn Cư đã khoan sâu vào nội tâm của kẻ ngoại tình tư tưởng. Ngoại tình mà không chút thấy có lỗi với người đang đi bên cạnh đời mình. Có lẽ thi sĩ đã bắt nhịp được tư duy này của nhà thơ Thuận Hữu “Ai cũng có một thời để yêu, một thời để nhớ/ Ai cũng có phút giây ngoài chồng ngoài vợ/ Đừng trách chi những phút xao lòng”. Đúng vậy, đừng trách chi!

Tình yêu đôi lứa là món quà quý giá mà Thượng đế đã ban tặng cho loài người. “Có ai sống được mà không yêu/ Không nhớ không thương một kẻ nào”, ông hoàng thơ tình Xuân Diệu từng nói thế. Nên, hoài niệm về mối tình đã vuột khỏi tầm tay cũng là chuyện rất người, rất đời. Bước vào tuổi chiều, ai mà chẳng “lăng lẽ” với lối sống riêng, với nỗi niềm riêng. Nhưng thật kỳ lạ, trong cái “lặng lẽ” đó, tình yêu cũ một khi được đánh thức thì “nồng cháy” vô cùng.  “Lặng lẽ” mà “nồng cháy”, có thể xem đây là hai từ khóa của ngòi bút Ngô Văn Cư khi viết về hoài niệm tình yêu của tuổi chiều. Chỉ khám phá một đề tài nhỏ trong không gian lớn của tập thơ này mà bạn đọc cũng đã thẩm thấu ý nghĩa nhan đề tập thơ “Cháy một mùa lặng lẽ”.

Nhớ tiếc, buồn thương, mơ mòng, thao thức… là “đặc sản” của cái gọi là hoài niệm tình yêu. Viết về đề tài này, Ngô Văn Cư cũng không thoát ngoài cái “quỹ đạo” tình cảm, trạng thái ấy. Tuy vậy, chủ thể thơ cũng tìm cho mình một lối đi riêng khi chạm bút đến đề tài quen thuộc. Chọn thể thơ mới 1-2-3 để trình hiện cảm xúc, tư duy của mình về đề tài tình yêu cũng là “cái riêng” của Ngô Văn Cư. Tuy mới thử nghiệm mà tác giả đã trình làng một tập thơ hơn 100 bài đều sáng tác theo thể thơ mới này thì quả là một sự nỗ lực lớn trong khát khao “làm mới” thơ mình. Mới ở hình thức thể thơ chưa hẳn là “mới” trong tư duy thơ nhưng những sáng tác trong tập thơ này đã gây ấn tượng với bạn đọc.

Thiết kế câu, đoạn đúng luật thơ, có hô ứng, đối đăng là đương nhiên. Nhưng cái mà bạn đọc ấn tượng ở đây là trong khuôn khổ bài thơ ngắn sáu câu mà chủ thể thơ đã kiến tạo được một không gian thơ phóng khoáng. Nhiều ý tưởng được biểu đạt bằng hình tượng, hình ảnh gợi nhiều liên tưởng. Ngôn ngữ thơ dung dị, gần gũi, có tiết chế, có chắt lọc. Có nhiều câu thơ ngắn và rất ngắn đặt cuối bài thơ không chỉ tạo điểm nhấn cho ý tưởng mà còn va đập, dẫn dắt bạn đọc đi xa hơn trong tưởng tượng, liên tưởng. Nhiều biện pháp tu từ được sử dụng hữu hiệu. Nhìn chung, thơ Ngô Văn Cư trong “Cháy một mùa lặng lẽ” mới ở hình thức thể thơ nhưng vẫn truyền thống trong phong cách sáng tác.  Đây có phải là “bộ dạng khác tôi xưa” của Ngô Văn Cư?

Bình Định, 26.4.2025

TUỆ MỸ

_______________

^(*) Tên bài thơ trong tập thơ “Cháy một mùa lặng lẽ”.