Bị ruồng bỏ ở Đàng Ngoài, vào Nam theo chúa Nguyễn, lập nên sự nghiệp hiển hách là những điểm chính trong tiểu sử Đào Duy Từ (1572-1634). Hẳn là ám ảnh về một số phận không hề bình thường, kẻ sĩ đương thời và sau đó đã xây dựng nên nhiều giai thoại đẹp để bù vào những chỗ trống và bí mật trong cuộc đời ông.
Đúng như niềm tin của Nguyễn Ái Quốc. Mười lăm năm, với ba cuộc “diễn tập”, không đầy 15 ngày với tinh thần “một ngày bằng hai mươi năm” chỉ khoảng 5000 đảng viên, một số đang ở trong nhà tù đế quốc, mấy chục triệu đồng bào,với quyết tâm vàniềm tin “dù có đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải giành cho kỳ được độc lập, tự do”, đã vùng lên “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”.
Một vị giáo sư xuất sắc, một nhà khoa học tài ba, một trí thức chân chính vừa từ t rần tại Hà Nội!Giáo sư Phan Đình Diệu đã ra đi hôm qua 13/5 lúc 10 giờ sau một thời gia bạo bệnh!Giáo sư Phan Đình Diệu (PĐD) hẳn để lại niềm thương tiếc sâu sắc cho các đồng nghiệp, các học trò cũ, những con người tử tế trong giai đoạn vàng thau lẫn lộn, thế sự không bình thường của đất nước.
Xin thưa ngay là hoàn toàn không. Tôi đã đọc và ghi chép lịch sử thời nhà Trần ở vùng Hải Dương và Quảng Ninh có lẽ đã đến 50 - 60 năm, trong đó có 7 năm dạy sử ở trường phổ thông.
Mở ra, ở trang 21 trở đi, tôi được nhìn lại gương mặt của các Thầy tôi, được xếp theo thứ tự, thứ tự gì nhỉ?): Trần Văn Giàu, Đào Duy Anh, Trần Đức Thảo, Phạm Huy Thông… (nhưng lại không có GS. Đặng Thai Mai, Cao Xuân Huy). Và sau đó là thứ tự A, B, C tôi cũng thấy các bộ mặt Đinh Xuân Lâm, Phan Huy Lê, Hà Văn Tấn, Trần Quốc Vượng bên cạnh nhiều khuôn mặt sáng láng của Khoa Sử, Đại học Sư phạm Hà Nội.
Tại sao đặt ra câu hỏi này? Tại bởi Phạm Quỳnh là một trong những con người đã để lại tên tuổi trong lịch sử cận đại và hiện đại của đất nước Việt Nam. Họ là những con người phong phú, đa dạng và phức tạp trong tổng thể cấu thành nên xã hội Việt Nam thế kỷ XX. Họ là những con người một thời dài bị mất bóng trong đời sống tinh thần nước nhà.
Đầu tháng 1/2018, nhà báo Võ Nguyên Thủy, Phó giám đốc Đài truyền hình Quảng Trị đến nhà tôi hỏi chuyện về bức ảnh Hai người lính, và cuộc sống của họ hiện nay để chuẩn bị cho chương trình kỷ niệm 45 năm ngày ký kết Hiệp định Paris lập lại hòa bình ở Việt Nam.
Tôi thường nghe những người bạn Hà Nội của mình tự hào khoe săn tìm và sở hữu được những cuốn sách xuất bản ở miền Nam trước 1975. Đi qua nhiều làng quê mới, trong rừng thanh vắng xa khuất, rồi những thành phố của ngày nay, tôi cũng thấy bà con người miền Bắc hay nghêu ngao hát những ca khúc của miền Nam trước 1975...
Trên thực tế, ngay trong việc xây dựng tiếng mẹ đẻ, kiến tạo một quá khứ dân tộc nhằm chống lại quyền lực thực dân..., các trí thức bản địa vẫn chịu không ít những ảnh hưởng được gợi ý từ những tri thức phương Tây.
Sinh ngày 24.3.1916 (tức ngày 21.2. năm Bính Thìn)
Tại quê ngoại ở xã Phước Lộc, nay là xã Tịnh Sơn, huyện Sơn Tịnh.
Ông lớn lên và sống chủ yếu tại quê nội ở thị trấn Thu Xà, thuộc xã Nghĩa Hòa, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi. Đó là một thị trấn cổ, có nhiều Hoa kiều đến sinh cơ lập nghiệp. Nhờ giao thông thuận tiện, có sông lớn, gần cửa biển, nên Thu Xà đã từng có thời kỳ rất sầm uất, buôn bán thịnh vượng, nhưng đã dần sa sút từ khi chiến tranh thế giới lần thứ hai nổ ra.
