Trong số những nhà văn lớn của dân tộc, Nguyễn Tuân là người chiếm được nhiều trang viết và bình về ông, về tác phẩm của ông một cách kỳ ảo và tung tẩy nhất. Có lẽ do cái “chất xúc tác Nguyễn Tuân” đã làm nên hiệu ứng như vậy. Nguyễn Tuân là một nhà văn đã đưa vào văn chương Việt thành công cái “TÔI” lớn lao của con người xã hội, con người chủ thể, con người sáng tạo.
Những bậc đàn anh của chúng ta như Nguyễn Thi, Anh Đức, Viễn Phương, Nguyễn Quang Sáng, Hoàng Văn Bổn… tức những ai đã trải qua cả hai cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ - các anh ấy đã phải vượt qua tới 2 lần sát hạch, có được haitờ giấy thông hành làm nhà văn. Các nhà phê bình khi đánh giá, bình xét một nhà văn chỉ căn cứ trên những gì nhà văn đó viết ra trong tác phẩm của mình.
Vào đầu những năm 80 thế kỷ trước, tôi nhớ, có 2 người Nghệ làm "náo loạn" đời sống văn chương Hà Nội nói riêng và đời sống văn chương cả nước nói chung. Đó là Nguyễn Minh Châu và Hoàng Ngọc Hiến, một người Nghệ An và một người Hà Tĩnh, một nhà văn và một nhà lý luận phê bình.
Nhân vật trang Giá trị sống kỳ này không xa lạ với những ai quan tâm đến nghiên cứu, phê bình văn học và văn bản học báo chí nửa đầu thế kỷ 20. Cuộc trao đổi này diễn ra đúng vào ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 2010, và, câu chuyện mà nhân vật bài viết tỏ ra hứng thú để hàn huyên cũng là báo chí với học thuật, tiếng nói trí thức…
Đọc xong “Jiji”, hẳn sẽ có nhiều người ngạc nhiên vì sự già dặn của một cây bút còn rất trẻ. Những trường đoạn bất tận đậm chất văn học Nam Mỹ cũng như cách dùng từ của thập niên trước dễ làm độc giả lầm tưởng đây là cuốn sách của một tác gia lão luyện.
Để đánh giá đúng văn học trẻ, thì phải hiểu hoàn cảnh họ sáng tác, phải hiểu tác phẩm họ, phải công tâm thì mới công bằng. Nên cổ vũ những người viết trẻ dám dấn thân, tìm tòi và trong cuộc mưu sinh, vẫn ra sách đều, vẫn quan tâm đến bạn đọc và cảm thấy đó là trách nhiệm của mình.
Một buổi sáng mùa hè 2010, tiếp tôi trong quán hàng dựng bằng tre nứa và những tấm vải bạt nằm ngay gần cổng chợ Ngũ Hiệp (xã Ngũ Hiệp, huyện Thanh Trì, Hà Nội), nhà thơ Đức Tân ngồi trên chiếc ghế gỗ, khuôn mặt trầm ngâm nhìn ra khoảng trời trước cửa: "Không viết nhiều như ngày xưa được, nhưng lúc rỗi rãi hoặc khi nào cao hứng tôi vẫn viết thơ. Nếu không có thơ cảm hóa, cuộc sống của tôi chắc đã nối tiếp những quãng ngày tù tội, chứ không được thanh thản như ngày hôm nay".
Nói cho cùng, con đường của mỗi con người, mỗi làng quê, mỗi dân tộc đã và đang đi chính là con đường của tinh thần thơ ca. Bởi thơ ca là sự chân thực và là vẻ đẹp của đời sống, là khát vọng, là dâng hiến và là tự do. Mục đích cuối cùng của nhân loại chính là những điều ấy. Với người làng Chùa, những điều ấy chính là Đạo làm người. Vì thế mà người làng Chùa đã lấy việc làm thơ và yêu thơ từ bao đời nay như việc rèn luyện cốt cách của mình.
Thơ ca viết về người mẹ có rất nhiều nhưng xưa nay chỉ có bài Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa của nhà thơ Nguyễn Duy là hay hơn cả. Danh tác thứ hai về đề tài này là bài Vĩnh viễn từ nay của anh Võ. Chúng tôi xin nói kỹ về bài thơ Vĩnh viễn từ nay của anh.
Về ba nhà nghiên cứu làm thơ này, tôi nhận thấy: Thơ Hà Minh Đức truyền thống mà bứt phá trong tâm hồn (hình như do ẩn uất thơ ca bị cái nhà phê bình lấn át quá lâu). Thơ Trương Đăng Dung táo bạo, hiện đại đúng như trường phái mà nhà nghiên cứu này thường thể hiện. Thơ thầy Đức hồn hơn, hiền hơn; thơ thầy Dung sắc cạnh, táo bạo, hiện đại hơn. Còn Mã Giang Lân hình như là sự dung hòa giữa thơ của hai vị trước. Bằng lối khuyên của nhà thơ Thanh Thảo, tôi phải “hết sức kiềm chế” để đọc thơ thầy Lân. Và… nhận ra: Mã Giang Lân - bền lòng thơ và Mã Giang Lân - hiện đại thơ.
Sinh ngày 24.3.1916 (tức ngày 21.2. năm Bính Thìn)
Tại quê ngoại ở xã Phước Lộc, nay là xã Tịnh Sơn, huyện Sơn Tịnh.
Ông lớn lên và sống chủ yếu tại quê nội ở thị trấn Thu Xà, thuộc xã Nghĩa Hòa, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi. Đó là một thị trấn cổ, có nhiều Hoa kiều đến sinh cơ lập nghiệp. Nhờ giao thông thuận tiện, có sông lớn, gần cửa biển, nên Thu Xà đã từng có thời kỳ rất sầm uất, buôn bán thịnh vượng, nhưng đã dần sa sút từ khi chiến tranh thế giới lần thứ hai nổ ra.
Trong số những nhà văn lớn của dân tộc, Nguyễn Tuân là người chiếm được nhiều trang viết và bình về ông, về tác phẩm của ông một cách kỳ ảo và tung tẩy nhất. Có lẽ do cái “chất xúc tác Nguyễn Tuân” đã làm nên hiệu ứng như vậy. Nguyễn Tuân là một nhà văn đã đưa vào văn chương Việt thành công cái “TÔI” lớn lao của con người xã hội, con người chủ thể, con người sáng tạo. 
Nói cho cùng, con đường của mỗi con người, mỗi làng quê, mỗi dân tộc đã và đang đi chính là con đường của tinh thần thơ ca. Bởi thơ ca là sự chân thực và là vẻ đẹp của đời sống, là khát vọng, là dâng hiến và là tự do. Mục đích cuối cùng của nhân loại chính là những điều ấy. Với người làng Chùa, những điều ấy chính là Đạo làm người. Vì thế mà người làng Chùa đã lấy việc làm thơ và yêu thơ từ bao đời nay như việc rèn luyện cốt cách của mình.
Về ba nhà nghiên cứu làm thơ này, tôi nhận thấy: Thơ Hà Minh Đức truyền thống mà bứt phá trong tâm hồn (hình như do ẩn uất thơ ca bị cái nhà phê bình lấn át quá lâu). Thơ Trương Đăng Dung táo bạo, hiện đại đúng như trường phái mà nhà nghiên cứu này thường thể hiện. Thơ thầy Đức hồn hơn, hiền hơn; thơ thầy Dung sắc cạnh, táo bạo, hiện đại hơn. Còn Mã Giang Lân hình như là sự dung hòa giữa thơ của hai vị trước. Bằng lối khuyên của nhà thơ Thanh Thảo, tôi phải “hết sức kiềm chế” để đọc thơ thầy Lân. Và… nhận ra: Mã Giang Lân - bền lòng thơ và Mã Giang Lân - hiện đại thơ.
