Rất ít điều về ông được biết đến ở nơi ông đã sinh ra và lớn lên. Với một tài năng văn học có những thành tựu đáng kể như ông ( bốn tiểu thuyết được nhà Gallimard xuất bản, cùng với giải thưởng lớn của Viện Hàn lâm Pháp là mơ ước không chỉ của một nhà văn nhập cư bình thường mà còn là khát khao của nhiều nhà văn Pháp ), ông đáng được biết đến, nhớ đến nhiều hơn thế.
M. Bulgakov là nhà văn Nga khá quen thuộc với bạn đọc nước ta qua các tiểu thuyết Nghệ nhân và Margarita, Trái tim chó, Những quả trứng định mệnh, vở kịch Những ngày cuối cùng (Puskin) do Đoàn Tử Huyến chuyển ngữ. Nhân dịp 120 năm ngày sinh của nhà văn, xin trích đăng bài tổng hợp của dịch giả từ một số bài viết của mình thực hiện trong quá trình giới thiệu M. Bulgakov với bạn đọc Việt Nam.
Nhà thơ trong quá trình sáng tạo thi ca vừa là nô lệ, vừa là phù thủy của ngôn từ. Ngôn từ quyến rũ nhà thơ và hòa nhập, lặn sâu vào tiềm thức, làm khuấy đảo tầng sâu vô thức gây nên sự bùng nổ sáng tạo thi ca. Quá trình nhà thơ tìm chữ là hành trình thăm thẳm của sự phân ly, hội tụ giữa bản ngã và ngoại cảnh, giữa vô thức và ý thức, giữa vô ngôn và chuẩn mực ngôn ngữ xã hội…
Người bạn Lớp Một của tôi cười sảng khoái rồi lấy ra hai bản hợp đồng mới, nội dung là trong vòng một tuần sẽ mai mối cho mỗi người một đối tượng vạn sự như ý! Khi hai người khách hàng đã ra về, người bạn Lớp Một nói với tôi: “Đó, cậu thấy chưa, cứ gọi là làm không hết việc, mà loại công việc này chỉ là uốn ba tấc lưỡi, chẳng phải ăn no vác nặng như làm thợ bánh, cũng chẳng phải rát cổ bỏng họng như cái nghề “bán cháo phổi” và cũng chẳng phải tả xung hữu đột trong trường văn trận bút như nghề làm văn làm báo! Cậu còn muốn gì nữa?”.
Nhà Tế Hanh ở bên Nguyễn Thượng Hiền mà cơ quan tôi ở ngay bên Nguyễn Du, từ nơi nọ qua nơi kia, đi bộ chỉ mất dăm bảy phút. Bởi vậy gần như sáng nào, từ bên nhà mình, Tế Hanh cũng rẽ qua chỗ chúng tôi một lúc. Mà cái cách đến chơi của ông cũng lạ. Có khi, anh em đang họp đông đủ, Tế Hanh chỉ vẫy một người nào đó ra thầm thì một câu rồi đi. Tôi hỏi người bạn kia: “Có việc gì quan trọng thế?”, “Cũng chẳng có gì đặc biệt cả, nhưng phải hỏi cho được một người cụ mới yên tâm”
Thuyết ngã tâm nói nôm na ra là lập luận tự xem mình như cái rốn của vũ trụ. Thuyết ấy áp dụng ở phương Tây người ta gọi là Âu tâm, ở Trung Quốc gọi là Hoa tâm và ở Hoa Kỳ hiện tại thì chắc chắn sẽ là Mỹ tâm…
Mặc dù đã 116 năm trôi qua kể từ khi nhà soạn nhạc đại tài người Nga Pyotr Ilyich Tchaikovsky từ giã cõi đời, song các nhà nghiên cứu tiểu sử của ông vẫn ngày đêm day đầu bứt tóc nhằm làm sáng tỏ những điều bí ẩn xoay quanh cái chết của nhạc sĩ. Thật khó có thể hình dung: Chỉ nội một việc thi hài Tchaikovsky được để ngỏ tới hai ngày cho người ta vào viếng ấy thôi, đã vô tình bỏ ngỏ cho hậu thế bao điều thắc mắc. Dường như đến nay, cái chết của Tchaikovsky vẫn được xem là một nghi án...
Thơ A Khuê độc đáo trong thi ảnh, vu khoát trong cấu tứ, buồn thanh tú, có lúc phóng đạt mà vẫn dịu dàng. Có thể thơ ông chịu đôi chút ảnh hưởng nào đó từ Hàn Mặc Tử, từ Bùi Giáng. Dẫu vậy, A Khuê vẫn tạo bản sắc, giọng điệu thơ riêng, tư duy duy mĩ, lấy cảm xúc nội sinh làm thăng hoa phóng ngôn. Đã có vài bài viết về ông, về cuộc sống túng quẫn của gia đình ông nhưng nhìn chung chỉ là những chú tâm khai khẩn phần hữu giới.
Cả đêm ấy hắn không thể nào ngủ được vì những bất ngờ và hãi hùng anh mang tới trong đêm… Sáng hôm sau mặt trời vẫn mọc ở phía đông nhưng nhợt nhạt vì những vầng mây xám xịt âm u! Dẫu vậy, hắn vẫn là hắn, vẫn chống lại tất cả những gì mà hắn không thích. Hắn bước khỏi cái đêm ấy trong tâm trạng lửng lơ một câu hỏi còn bỏ ngõ: “Nếu mình cùng giới tính với vợ anh ấy thì liệu có cuộc gặp gỡ ngày hôm qua”?
Suốt hai ngày đêm 8 và 9 tháng 5 năm 2005 nhiều phái đoàn gồm thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa Vũng Tàu, An Giang, Cần Thơ, Trà Vinh, Vĩnh Long…kéo xuống Vũng Liêm, đi đò máy đến tận Cù lao Dàiphúng viếng nhà thơ Truy Phong. Ông là tác giả bài thơ dài "Một thế kỷ - Mấy vần thơ" từng gây chấn động dư luận một thời.
Sinh ngày 24.3.1916 (tức ngày 21.2. năm Bính Thìn)
Tại quê ngoại ở xã Phước Lộc, nay là xã Tịnh Sơn, huyện Sơn Tịnh.
Ông lớn lên và sống chủ yếu tại quê nội ở thị trấn Thu Xà, thuộc xã Nghĩa Hòa, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi. Đó là một thị trấn cổ, có nhiều Hoa kiều đến sinh cơ lập nghiệp. Nhờ giao thông thuận tiện, có sông lớn, gần cửa biển, nên Thu Xà đã từng có thời kỳ rất sầm uất, buôn bán thịnh vượng, nhưng đã dần sa sút từ khi chiến tranh thế giới lần thứ hai nổ ra.
Rất ít điều về ông được biết đến ở nơi ông đã sinh ra và lớn lên. Với một tài năng văn học có những thành tựu đáng kể như ông ( bốn tiểu thuyết được nhà Gallimard xuất bản, cùng với giải thưởng lớn của Viện Hàn lâm Pháp là mơ ước không chỉ của một nhà văn nhập cư bình thường mà còn là khát khao của nhiều nhà văn Pháp ), ông đáng được biết đến, nhớ đến nhiều hơn thế.
