Bằng tiếng nói của hình tượng nghệ thuật, khi cần thiết, nhà văn còn thẳng thắn phê phán những quan điểm cực đoan, thô thiển và cách nghĩ, cách nhìn thiển cận, cứng nhắc, giản đơn của một số cán bộ, chiến sĩ. Với chỗ đứng và tầm nhìn đúng đắn, Xuân Thiều đã "mạnh dạn xới sâu vào những điều trong chiến tranh chưa tiện viết" (chữ dùng của nhà văn).
Một người nghệ sĩ mà lúc bình sinh cũng như khi đã về “miền cát bụi”, vẫn có hàng triệu người yêu mến và tiếc thương. Đó là Trịnh Công Sơn. Lẽ thường tình bởi vì anh đã sống một cuộc đời dâng hiến và sẻ chia cho hết thảy thân phận. Triết lý nhân sinh và chính bản thân cuộc đời Trịnh là sống để trả nợ người và trả nợ đời. Đó là món nợ kiếp người phải mang. Thiên tài Trịnh Công Sơn là ở chỗ anh mang vác bổn phận ấy một cách thiết tha nhất. Tôi gọi đó là định mệnh. Định mệnh bắt anh phải yêu thương và sẻ chia với cuộc đời bằng thứ âm nhạc của riêng Sơn.
Với sự góp mặt của Tố Hữu ở Hội Thơ năm nay, ta thầm cảm ơn nhà thơ Từ ấy, bằng nhân cách và bản lĩnh, bằng rung cảm của tâm hồn và tài năng đã truyền hơi thở và sức sống cho thế hệ hôm nay. Hai câu thơ kết tinh sức mạnh dân tộc, tươi mới và lôi cuốn, ngân vang mãi trong lòng chúng ta.
Thời đại thay đổi, thơ thay đổi đã đành; khoa học kĩ thuật thay đổi, thơ cũng phải thay đổi. Các loại thơ như của Đặng Đình Hưng, Thanh Tâm Tuyền, hay gần hơn - Nguyễn Quang Thiều không thể tồn tại vào thời văn chương truyền khẩu. Các tiểu thuyết sử thi như Chiến tranh và Hòa bình hay Anh em nhà Karamazov sẽ mãi ì ạch, nếu chưa có cuộc cách mạng in ấn.
Vũ Ngọc Phan kết lại: “Trong một cuốn lịch sử tiểu thuyết, việc không cần toàn đúng sự thật, nhưng ngôn ngữ cử chỉ các nhân vật cũng cần phải hợp với thời đại. Vào thời Mạc Đăng Dung mà một vị tiểu thư lại thốt ra lời này trước mặt một viên gia tướng: Thế mà ta đã yêu Vũ Mật! Chính tấm lòng ta đã lừa dối ta, còn để làm gì. Lời trên này thật là lời một gái tân thời Việt Nam ở thế kỷ XX đã chịu Âu hoá. Chữ “yêu” theo cái nghĩa về tình ái, cổ nhân chưa biết dùng…”. Hơn sáu thập niên qua, vấn đề sáng tạo tiểu thuyết lịch sử như thế nào cho phù hợp lại tiếp tục được nêu ra. Phải chăng đây là một loại tự sự không hề cũ trước nhu cầu sáng tạo và tiếp nhận của nhiều thập kỉ qua?
Giờ thì anh đã thành người thiên cổ. Anh không thể còn có dịp về lại với Nha Trang, cái thành phố mà anh yêu đến đau đớn. Nhưng tâm hồn anh đã mãi gắn bó với Nha Trang. Phần đời đẹp đẽ nhất của anh đã thuộc về Nha Trang.
Tiếng ếch kêu ngoài đồng ngoài bãi, có thể là chẳng phải riêng cụ Tú nghe thấy. Dân quê nhiều người cũng nghe thấy, nhưng nghe đã thành quen tai, hoặc như nó cũng bình thường thôi, như những thanh âm khác, chẳng gợi nỗi niềm chi đáng phải quan tâm nhiều. Nhưng với Tú Xương thì khác. Nghe tiếng ếch văng vẳng bên tai mà thi nhân xao xuyến trong lòng, như thấy đồng vọng đâu đây tiếng gọi đò thao thiết. Không còn sông, bởi “sông kia rày đã nên dồng”. Hình ảnh một con sông quê với tiếng gọi đò văng vẳng trong đêm đã trôi vào quên lãng, đã chìm vào quá khứ, vậy mà bỗng nhiên trỗi dậy trong tâm tưởng, đánh thức trái tim, khua lên xao xác những hồi cố ngọt ngào. Thế nên mới phải “giật mình”…
Phụ nữ Kinh Bắc trước đây mặc váy là một cơ hội vừa để khoe với bạn bầu về tài nghệ khâu vá, ăn mặc, khoe với mọi người vẻ đẹp hình thể của cặp giò thon thẳng, bộ ngực nở nang của người con gái ở tuổi xuân thì, vừa để biểu lộ tình yêu và khát vọng tình dục của mình trước người khác giới: “Váy Đình Bảng buông chùng cửa võng”. Đằng sau câu thơ là sự ẩn giấu một phản xạ vô thức khát vọng của con người tự nhiên, mà không một người nào không có. Nhưng có dám nói thật lòng mình hay không thì chẳng phải ai cũng có thể. Nhưng điều thú vị ở đây không chỉ là mối tình giữa Chị và Em, mà hơn thế mối tình ấy lại đến từ trò chơi đố - tìm thuở ấu thơ cách đây gần hơn nửa thế kỷ, khi mà những luật tục cấm kỵ, kiêng khem của lễ giáo phong kiến ở các vùng nông thôn nước ta còn rất nặng nề.
Ở Việt Nam hiện nay - sauĐại hội VI của Đảng Cộng sản Việt Nam - đang có một cuộc cải tổ. Mọi người bên đó gọi là "Đổi mới", thiết nghĩ, vì những đặc thù, những nét riêng của một đất nước với các điều kiện lịch sử, kinh tế, văn hóa của mình. Nhưng cũng có những nét quen thuộc một cách lạ lùng với những gì đang diễn ra ở nước ta. Một trong những nét đó - nếu nói về lĩnh vực đời sống văn hóa - là sự trở về hàng loạt nhà văn, nhà thơ, nhà soạn kịch trong nhiều năm vì lẽ này lẽ nọ đã không được in. Đã xuất hiện tuyển tập của nhà văn nổi tiếng Vũ Trọng Phụng (1912 - 1939), lại vang lên những câu thơ bộc bạch tâm tư mạnh mẽ lạ lùng của thi sĩ Hàn Mặc Tử (1912 - 1940)...Nhưng có lẽ hiện tượng nổi bật nhất là "sự trở về của Nguyễn Bính".
Từ khi cầm bút,Chế Lan Viên (1920-1989) đã có định nghĩa về thi sĩ, về việc làm thơ (tựa Điêu tàn). Quan niệm sai lầm – coi làm thơ là làm việc phi thường, nhà thơ là người siêu phàm, đã bị chính Chế Lan Viên phủ nhận. Từ sau Cách mạng, nhiều lần nghĩ lại, viết lại, qua văn và thơ, Chế Lan Viên đã xây dựng cho mình một bộ Điển pháp thơ có ý định bao quát toàn bộ những vấn đề về thơ (thơ, nhà thơ, nghề thơ) và có thể mở rộng ra về nghệ thuật. Nhưng lý luận về thơ của Chế Lan Viên có độ tin cậy cao vì đó là những thể nghiệm thực tiễn bản thân – qua thành tựu xuất sắc của chính nhà thơ.
Sinh ngày 24.3.1916 (tức ngày 21.2. năm Bính Thìn)
Tại quê ngoại ở xã Phước Lộc, nay là xã Tịnh Sơn, huyện Sơn Tịnh.
Ông lớn lên và sống chủ yếu tại quê nội ở thị trấn Thu Xà, thuộc xã Nghĩa Hòa, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi. Đó là một thị trấn cổ, có nhiều Hoa kiều đến sinh cơ lập nghiệp. Nhờ giao thông thuận tiện, có sông lớn, gần cửa biển, nên Thu Xà đã từng có thời kỳ rất sầm uất, buôn bán thịnh vượng, nhưng đã dần sa sút từ khi chiến tranh thế giới lần thứ hai nổ ra.
